Zo houden appmakers jou aan je telefoon gekluisterd

Appmakers willen graag advertenties verkopen, en om dat te doen moeten ze zoveel mogelijk gebruikers zo lang mogelijk vast zien te houden. Hoe langer jij YouTube kijkt of op Instagram rondhangt, hoe meer waarde die reclame nu eenmaal heeft.

En daarom doen technologiebedrijven al jaren onderzoek naar de beste manier om jouw aandacht op dat apparaat vast te houden. Met dat gedrag in het achterhoofd, ontwerpen ze vervolgens functies van de apps op je telefoon.

Smartphones zijn ‘beïnvloedingsmachines op steroïden’, zegt ‘gedragsontwerper’ Tom De Bruyne. Met zijn bedrijf SUE probeert hij ondernemers te helpen om menselijk gedrag beter te begrijpen.

Maar wat zijn dat precies voor trucjes die makers van apps gebruiken? De Bruyne: ,,De belangrijkste is misschien wel het idee van een variabele beloning. Ergens in de jaren 60 ontdekte professor B.F. Skinner hoe dat werkte. Hij stopte duiven in een kooi met een hendel. Soms kregen ze wel te eten als ze die hendel overhaalden, soms niet.”

De duiven bleven de hendel daarom maar overhalen. ,,Ze tikten zich suf, het was een totale stimulatie van hun beloningsmechanisme. Je ziet hetzelfde bijvoorbeeld in het casino - en op smartphones. De ene keer dat jij een melding krijgt, is het een leuk berichtje van een vriend. De volgende keer misschien een uitnodiging voor een suf feestje.” Omdat je niet weet wat je zal krijgen, kijk je bij elke melding wéér op je smartphone. ,,Als het iets goeds is, dan maken je hersenen dopamine aan, een stofje waar je je kort goed door voelt.”

Datzelfde geldt voor apps als Instagram en TikTok. ,,Er worden elke dag 8 miljoen filmpjes op TikTok geplaatst”, zegt De Bruyne. ,,Sommige zijn grappig of verrassend. Je blijft scrollen om die filmpjes te vinden, en je wordt constant beloond.”

Smartphone-apps weten namelijk feilloos hoe ze de stofjes in jouw hersenen moeten aanspreken, zegt De Bruyne. ,,Je hebt vier ‘gelukshormonen’. Naast dopamine heb je oxytocine, een soort liefdesdrug. Die wordt aangemaakt als je het idee hebt dat anderen aan je denken.” Een berichtje of een tag van een vriend of vriendin op sociale media, bijvoorbeeld. Verder is er nog endorfine, dat je voelt als je iets fijns doet, zoals tijdens seks of fitness of als je ergens om moet lachen, en serotonine, dat vrijkomt als je je gewaardeerd voelt.

,,Ons onbewuste brein is constant op zoek naar signalen die onze mening bevestigen”, zegt De Bruyne. ,,Mensen zijn fundamenteel onzeker, ze willen weten dat ze hetzelfde vinden als de meerderheid.” Daar spelen apps heel handig op in. ,,App als Booking.com of Uber tonen sterren voor een hotel of een chauffeur. Als dat er veel zijn, dan is dat een krachtig signaal aan je onderbewustzijn: dit is populair, ik moet het ook goed vinden.”

Techbedrijven prikkelen dat gedeelte van je hersenen dus zo dat je geen echte afweging meer maakt over waar je op klikt. ,,Jij maakt een beslissing over een chauffeur vaak voordat je er überhaupt over na hebt gedacht”, zegt De Bruyne. ,,Je onderbewuste weet het al zeker.”

Je krijgt er meteen ook een goed gevoel bij: zie, je hebt de juiste keuze gemaakt. Maar eigenlijk spreekt de appmaker gewoon jouw zucht naar erkenning en bevestiging aan.

,,Technologiebedrijven zetten de beste designers, de beste ingenieurs en de beste psychologen bij elkaar om na te denken over hoe ze hun vakgebieden kunnen combineren om jou verslaafd te maken”, besluit De Bruyne. En het blijft lastig voor de gemiddelde mens om daar tegenin te gaan.