In de educatieve Discovery Tour van Assassin’s Creed Valhalla loop je rond in een middeleeuws klooster en leer je al gaandeweg wat een ‘mannjafnadr’ is. Het klinkt misschien gek, maar kennis opdoen door het spelen van videogames is allang niet meer ongebruikelijk. En is de dag voorbij, dan is er een goede kans dat een flink aantal leerlingen thuis verder speelt.

Natuurlijk roept dit ook vragen op. Zijn zulke spellen bijvoorbeeld wel accuraat genoeg? En wat gebeurt er als jongeren puur voor hun vermaak historische games spelen? Archeoloog en gameonderzoeker Angus Mol van de Universiteit Leiden bestudeert hoe het verleden door de makers van een spel wordt weergegeven, en hoe wij daar als spelers mee omgaan.

Dat we dingen kunnen leren door het spelen van games, stond volgens Mol al vast. Het educatieve spel Oregon Trail uit de jaren 70 is een van de oudste voorbeelden: hierin ervaart de speler hoe het was om in 1848 als pionier van het oosten naar het westen van Amerika te trekken. Daarbij moeten keuzes worden gemaakt die overeenkomen met de werkelijke omstandigheden van zo’n tocht.

Zelf houdt Mol zich via de stichting VALUE bezig met het creëren van interactieve ervaringen, waarbij je bijvoorbeeld over de oudheid leert. Zo organiseren zij evenementen waarbij Romeinse limes worden nagebouwd in het spel Minecraft. Ook kinderen kunnen aan deze ‘Romeincraft’ deelnemen.

_{Tekst gaat verder onder de prijsvergelijker.}

Het is echter niet zo dat we alleen iets kunnen leren van games die gemaakt zijn voor het onderwijs. Door de interactie pik je namelijk van alles op, zelfs wanneer een geschiedenisles niet het hoofddoel is.

,,Ik hoor heel vaak verhalen van mensen die bijvoorbeeld Assassin’s Creed hebben gespeeld, en daardoor opeens de weg in een stad als Florence kennen. Ze kunnen zelfs hun familie uitleg geven over monumenten wanneer ze daar op vakantie zijn”, vertelt Mol.

Het is belangrijk om te beseffen dat het de meest aansprekende stukjes geschiedenis zijn die veelal in videogames terecht komen. Mol noemt als voorbeeld het nieuwe Age of Empires IV, waarin spelers historische veldslagen kunnen naspelen.

,,Wat we niet moeten vergeten, is dat dit soort games slechts een deel van het verleden laten zien. In dit geval gaat het om militaire geschiedenis waarbij burgers slechts een kleine, ondersteunende rol spelen. Dat geeft natuurlijk geen volledig beeld van het leven in die tijd.”

Daarnaast benadrukt Mol dat zo’n stukje historie vaak gekleurd wordt door de maker van de game. Hij noemt als voorbeeld de Civilization-spellen, waarin spelers een oude beschaving kunnen kiezen en dan vervolgens een imperium moeten opbouwen. De expansiedrift, nadruk op technologische ontwikkeling, en het moeten behalen van een einddoel zijn tekenen van een sterk westers perspectief.

Mol ziet dat er toenemende aandacht is voor een juiste weergave van het verleden. Veel ontwikkelaars huren historici in, wat vaak wordt benadrukt in marketing campagnes. Geschiedenis wordt een kwaliteitskenmerk van games.

Dat levert soms heftige discussies op, bijvoorbeeld toen Battlefield V uitkwam in 2018: ,,Toen bleek dat je in dat spel voor het eerst ook als vrouwelijke Tweede Wereldoorlog soldaat kon spelen, werden veel mensen daar boos over.”

Maar zelfs games die zichzelf als ‘ultra-realistisch’ bestempelen, hebben het niet altijd bij het juiste eind. In het spel Kingdom Come Deliverance, wat zich afspeelt in de middeleeuwen, komen bijvoorbeeld alleen personages met een lichte huidskleur voor. Hoewel de makers dit accuraat noemen, benadrukt Mol dat er in die streek en tijd wel degelijk mensen met donkere huidtypes leefden.

Belangrijker dan de vraag of iets nou wel of niet klopt, is dat spelers zich van deze beperkingen bewust zijn. En dat geldt met name voor de jongere generaties.

Mol vindt dat de waarde van videogames dan ook vooral in het openen van de discussie zit. ,,Door het spelen van games ervaar jij het verleden, waar je dan vervolgens samen met een leraar dieper op in kunt gaan.”