Dijkhoff op Tilburgs ROC over vrijheid: ‘Mijn gezin moest huis uit vanwege een dreiging, dat hakt er in’

,,Ik heb het gevoel dat ik door mijn afkomst of huidskleur anders word aangekeken, niet dezelfde kansen heb en ik weet zeker dat dat voor meerderen in deze zaal geldt”, zegt een getint meisje in de aula van het ROC aan de Kasteeldreef in Tilburg tegen Klaas Dijkhoff. Ze gebruikt een voorbeeld waarin ze in een stadsbus onheus bejegend werd en waarvan ze vermoedde dat haar uiterlijk daar debet aan was. 

,,Ik vrees dat dat gevoel klopt”, was de reactie van de politicus. ,,Dat is verwerpelijk en pijnlijk. Voor een grote groep ligt dat aan onwetendheid of iets niet doorhebben. Het ergste is als zoiets bewust gebeurt. In gesprek gaan is de manier om dat te verhelpen. Dan nog is het niet in een keer opgelost, maar wordt het hopelijk wel minder.”

In gesprek gaan is juist wat gebeurde, tijdens het Nationaal gesprek over de Vrijheid. Een initiatief van debatcentrum De Balie, waarin gedurende een jaar door 75 burgemeesters, ministers en andere bestuurders een gesprek wordt gevoerd met leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Over wat vrijheid is en wat er aan gedaan kan worden.

Dijkhoff zou twee weken geleden al naar Tilburg komen. Toen zaten debatten over de stikstofproblematiek en de verlaging van de maximumsnelheid in de weg. Ook deze week zal niet de meest onbewogen in zijn carrière als politicus zijn geweest. Dinsdag ontstond discussie toen bekend werd dat Dijkhoff, door in het verleden tijdelijk als minister en staatssecretaris actief te zijn geweest, nog steeds wachtgeld ontvangt. Maar die kwestie kwam verder niet aan de orde.

,,Vrijheid is het allerhoogste goed, voor mij de belangrijkste drijfveer om de politiek in te gaan", opende de VVD-politicus. ,,Ik trek het slecht als ik het gevoel heb dat mijn vrijheid beperkt wordt. Iets wat even vanzelfsprekend is als zuurstof, maar onvrijheid is nooit ver weg." 

,,Vrijheid kan ook schuren”, zei Dijkhoff, gehuld in spijkerbroek en gympen, maar wel met kenmerkende gilet. ,,Dat betekent dat je ook gekwetst kunt worden. Dat is vervelend, maar daar hoef je niet voor naar de dokter. Bij vrijheid hoort verdraagzaamheid, dan werkt het twee kanten op en is het ieders verantwoordelijkheid.”

Een brede keur aan discussiepunten met een link naar vrijheid volgde. Gelijke kansen, (zwarte) piet, vrouwenquotum, lachgas. Verbieden of niet? ,,Daar denk ik al twintig jaar over na en dat is anders nu ik vader ben. Het is een illusie om te denken dat met een verbod gebruik stopt. Maar mochten mijn dochters ooit met een pilletje willen experimenteren, heb ik liever dat die niet vervuild is. Het is kiezen tussen twee kwaden.”

Het werd ook persoonlijk tussen de politicus en de studenten, met de vraag of Dijkhoff de vrijheid voelt om volledig zichzelf te zijn. ,,Niet 100 procent, ook ik maak grappen in de kroeg die ik in het openbaar niet zou maken. Toch heb ik enkele jaren geleden besloten dat ik meer mezelf wilde zijn. Ik was me ervan bewust van dat er dan meer kritiek komt, maar had geen zin om me anders voor te doen.” 

Dijkhoff kreeg in zijn publieke functie ook te maken met de keerzijde van vrijheid, onlangs nog. ,,Enkele weken geleden konden we met het gezin vanwege dreiging een dag niet thuis zijn. Dat hakt er in.”

De ontmoeting met de studenten beviel Dijkhoff, die zelf nog in Tilburg studeerde. ,,Vrijheid is iets heel persoonlijks. Leerlingen bedenken hier geen politiek vraagstuk, ze komen met voorbeelden die ze zelf tegenkomen of waar ze mee zitten. Dat is interessant, want dan komen menselijke gesprekken op gang in plaats van beleidsmatige debatten, dat is de basis van politiek werk.”