Toren als veilig thuis voor zwaluwen en vleermuizen in Goirle

Een zes meter hoge toren op een betonnen put die dienst doet als fundering en vleermuizenkelder. Met een schacht van staal en een met zink bedekte houten kap als overstekend piramidedak. Geplaatst op een veilige plek in een plas met grondwater die nooit leeg komt te staan. Langs de Leij, aan de zuidrand van industrieterrein Tijvoort. De toren biedt ruimte aan vogels, vleermuizen en in de toekomst insecten. Om te nestelen, overwinteren, te beschutten en voortplanten.

En dat is nodig, zegt ontwerper en ecoloog Victor Retel Helmrich (67), bestuurslid en oud-voorzitter van de Stichting Biodiversiteit Goirle-Riel. ,,Alle soorten zwaluwen hebben het moeilijk, blijkt uit tellingen. Door de huidige manier van woningbouw kunnen vogels niet goed nestelen onder de dakrand. In het gebied bij Tijvoort en Breehees broeden al lang huiszwaluwen, maar ook die worden bedreigd. Vandaar de veilige haven in de vorm van een toren. We hopen op een flinke kolonie. De huiszwaluwen zijn net terug uit Afrika, maar het is spannend of ze zich dit jaar al vestigen.”

Aanzet voor het plan was een prijsvraag van Groen Ontwikkelfonds Brabant, waarmee 5000 euro werd binnengehaald. Daarna werd gezocht naar de meest geschikte plaats. De plannen dateren al van begin 2018. ,,Het kostenplaatje moest eerst rondkomen”, zegt Retel Helmrich. Onder meer de Annetje van Puijenbroekstichting, Vogelbescherming, Postcodeloterij, Jopiefonds en ‘t Boekenschop droegen bij.

Uiteindelijk kostte de toren een kleine 15.000 euro. ,,Dat zat hem vooral in arbeid voor laswerk en graafwerk”, zegt Retel Helmrich. ,,Het materiaal is grotendeels hergebruikt.” In Dussen verscheen vorig jaar de eerste biodiversiteitstoren van Nederland, ook ontworpen door Retel Helmrich. ,,In Belgie waren er al eerder voorbeelden”, zegt die. ,,Het ontwerp refereert door middel van het zink en staal aan industriegebied Tijvoort en door de onbewerkte duurzame houten shingles panelen aan Breehees.”

Het project moet ook zorgen voor educatie en verbinding met de omgeving. ,,De toren moet als het ware van de mensen zelf worden”, zegt Retel Helmrich. ,,Binnenin zitten panelen voor vleermuizen met 24 nestkastjes, de gedachte is dat die elk jaar voor een klein bedrag door schoolklassen geadopteerd worden. En er worden ook nog insectenhotels geplaatst.” De opbrengst kan dan weer gebruikt worden voor onderhoud van de toren en de omgeving van de plas.

Stichting Biodiversiteit Goirle-Riel realiseerde eerder al de dorpstuin in het centrum van Goirle, een samenwerking met bewonersinitiatief de Tuin, en maakte oeverzwaluwwanden bij de Hoge Wal en aan de Westplas. ,,We verlenen als stichting gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente. De laatste tijd gaat dat vooral over de groene inrichting van een straat, hoe dat mooi en natuurvriendelijk in te richten is.”