Bijna vier jaar geleden werd een deel van de Kromme Nieuwegracht afgesloten omdat bestaande scheuren in een kluismuur en de daarachter gelegen kelder opeens groter werden. De oorzaak was het uitspoelen van zand onder de muur. De kelder die onder de straat doorloopt, dreigde in te storten. Sindsdien werd in opdracht van de gemeente gewerkt aan herstel van de kluis- en walmuren en de kelders tussen de Jeruzalemstraat en het Hieronymusplantsoen.

De oplevering van dit deel van de Kromme Nieuwegracht is een flinke opsteker voor de gemeente. Het herstel van de eeuwenoude muren en kelders langs de grachten in de oude binnenstad verloopt uiterst moeizaam. Op veel plekken is nog onduidelijk hoe het herstel technisch moeten worden aangepakt. De kosten lopen ondertussen fors op. 

Tussen de Jeruzalemstraat en het Hieronymusplantsoen is de kluismuur (de buitenmuur van een kelder die aan het water grenst) opnieuw gemetseld en onder water gefundeerd op 6 meter lange betonnen palen. ,,Een tijdrovende en kostbare methode’’, zegt Gerrit Heenck, die het project namens de gemeente begeleidde, over het aanbrengen van de 120 palen. Onduidelijk is of de gemeente Utrecht deze manier van herstel ook elders aan de Kromme Nieuwegracht gaat toepassen. ,,Het is in elk geval een methode die werkt.’’

De 8900 stenen waaruit de herstelde kluismuur is opgemetseld, werden speciaal gebakken in een steenfabriek in het Gelderse Randwijk. Als voorbeeld diende een oude baksteen uit de muur. ,,Dat was een zogenoemd Utrechts plat, dat in de 19de eeuw is aangebracht toen de muur ook al eens is hersteld’’, aldus Heenck. De nieuwe kluismuur gaat volgens hem in elk geval weer honderd jaar mee.

Voor de bewoners gaf de gemeente woensdag aan het eind van de middag — binnen de geldende coronaregels — een feestje.  Veel van het werk vond het afgelopen jaar bij Beate Volker voor de deur plaats. Zij is ‘heel erg blij dat de bouwmannetjes klaar zijn’. Maar Volker maakt zich ook zorgen. ,,Om de hoek aan de Kromme Nieuwegracht (tussen het Hieronymusplantsoen en de Drift, red.) ligt het werk nog altijd stil.’’ Ze zou ook graag zien dat op het herstelwerk verkeersmaatregelen volgen. ,,Zwaar verkeer is al langer niet welkom, maar misschien moet je wel een stap verder gaan.’’ 

Het herstel van de wal- en kluismuren en kelders langs de grachten stond aanvankelijk voor 35,6 miljoen euro in de boeken. Inmiddels kost het project 67,6 miljoen euro. Verwacht wordt dat de totale kosten nog vele tientallen miljoenen euro’s hoger uitvallen. In de loop van 2021 moet daar meer duidelijkheid over komen.

Na inspectie van drie kelders elders op de Kromme Nieuwegracht heeft de gemeente besloten de weg vanaf woensdag weer in zijn geheel open te stellen voor verkeer. Een parkeerplaats die boven een van de kelders met scheurvorming ligt, blijft voor de zekerheid wel buiten gebruik. Wethouder Kees Diepeveen (GroenLinks) liet onlangs weten dat de scheur in deze kelder ter hoogte van nummer 8 is ontstaan doordat de kluismuur is gezakt door uitspoeling van zand onder de muur. 

In een brief aan de gemeenteraad noemde de wethouder het ‘niet aannemelijk dat de scheuren zijn veroorzaakt door het verkeer’ op de straat boven de kelder. ,,Inmiddels hebben wij een elektronische scheurmeter geplaatst om de situatie ter plekke te kunnen monitoren.’’