Is de groene revolutie nog te stoppen?

Dat GroenLinks in Utrecht de grootste zou worden, lag in de lijn der verwachtingen, maar de zege was eclatant. In De Bilt, Stichtse Vecht en Zeist werd de partij minstens twee keer zo groot en in Culemborg verrassend de grootste. Ook in Houten, waar al jaren een groep mensen strijdt tegen drie windmolens, heeft de partij de meeste zetels. In de stad Utrecht wordt de milieuzone verfoeid en zijn ondernemers boos over het steeds slechter bereikbare centrum voor de automobilist.

GroenLinks grijpt de zege in de stad aan om voor een nóg linkser stadsbestuur te gaan. De afgelopen regeerperiode werd de groene revolutie nog gestuit door coalitiepartij VVD. Als het aan fractievoorzitter Heleen de Boer ligt wordt de milieuzone uitgebreid en komen er nieuwe, smallere stadboulevards en ‘knippen’ in belangrijke straten om auto’s te weren.

Dat de VVD óók gegroeid is en een belangrijk deel van de bevolking vertegenwoordigt, doet volgens De Boer niets af aan de wens van GroenLinks om een stadsbestuur ‘over links’ te krijgen. ,,Ik reken partijen als Student & Starter, Partij voor de Dieren en D66 ook tot die categorie en dan hebben we een brede coalitie. We mogen als grootste partij natuurlijk ook best wat opeisen.’’

Politicoloog Tom Louwerse van de Universiteit Leiden, die onder meer stemgedrag onderzoekt, vindt het lastig om aan te geven op welke punten GroenLinks zo goed heeft gescoord. ,,Of dat direct aan de milieuzones of aan andere verkeersmaatregelen ligt, is lastig te zeggen. Je ziet alleen heel duidelijk dat mensen zich zorgen maken over het milieu. Het thema wordt steeds belangrijker in de verkiezingen.’’

Milieupartijen zijn in een stad als Utrecht ook populair omdat er relatief veel jongeren en studenten wonen. ,,Het bezit van een auto wordt onder die groepen als minder belangrijk ervaren. Ze zijn al veel meer gewend om autoloos door het leven te gaan. Een straat waar het lekker rustig is en kinderen kunnen spelen, vinden zij vaak veel essentiëler.’’

Dat de maatregelen van GroenLinks veel weerstand oproepen, valt dus wel mee, concludeert Louwerse. ,,De sentimenten op sociale media geven geen representatief beeld. Tegenstanders roeren zich altijd het meest, voorstanders blijven stil. Het gedragspatroon van mensen in grote steden verandert. Niemand haalt het meer in zijn hoofd om alles met de auto te doen. Sommigen vinden dat vreselijk, een grote groep dus juist niet.’’

Tom Broekman, ondernemer in de binnenstad (onder meer de Rode Winkel), vreest de toekomst met GroenLinks wel degelijk, al neemt hij de winst van die partij sportief op. ,,Het is een democratisch proces, we krijgen als bewoners waar we voor kiezen.’’

Hij vindt het echter jammer dat de partij alleen in ‘maatregelen tegen’ denkt en dat de economie vanzelf wel blijft draaien. ,,Wil je een energietransitie? Wil je gezonde en schone bedrijven? Wil je werkgelegenheid behouden? Dan moet je wel geld verdienen en investeren. Dat is niet GroenLinks! Ik ga onze winkel hier aan de overkant helemaal energie-neutraal maken, dat is wel vijf keer zo duur als een gewone verbouwing.’’

Broekman maakt zich zorgen over een stad waar GroenLinks de agenda bepaalt. ,,Wij kunnen té weinig voor het voetlicht brengen dat we géén autolobby voeren. Ik heb me óók geërgerd aan die autofabrikanten die ons zo enorm belazerd hebben, maar was dat met GroenLinks anders gegaan? Ik geloof ook niet in milieumaatregelen voor alleen Utrecht. Dat moet landelijk of Europees geregeld worden. Wij willen ook een groene en gezonde toekomst voor onze kinderen. Dat moet dus nu met GroenLinks, we moeten de overeenkomsten gaan vinden.’’

Heleen de Boer meent dat daar een partij als de VVD in de coalitie dus niet voor nodig is. ,,Ook wat armoedebeleid betreft zitten we niet op één lijn met de VVD.’’ Zorgen over een autovrij centrum zijn volgens haar ook niet nodig. ,,Toen de winkelstraten in het centrum tientallen jaren geleden autovrij werden, was dat voor veel mensen ook vreselijk wennen. Nu weten we niet beter.’’