Rode lichten Zandpad voor altijd gedoofd
De rode lichten aan het Zandpad en de Hardebollenstraat zijn al bijna twee jaar gedoofd. Terecht, omdat vrouwen op grote schaal werden uitgebuit met medeweten en medewerking van exploitanten? Of niet, omdat politieke motieven en woningbouwplannen langs de Vecht belangrijker waren dan het lot van 300 prostituees?
Delen per e-mail
AD Utrechts Nieuwsblad en RTV Utrecht hebben de afgelopen maanden gewerkt aan een reconstructie van de sluiting van de raamprostitutie. De centrale vraag: waarom moesten het Zandpad en de Hardebollenstraat volledig op slot?
De sluiting van de raamprostitutie werd twee jaar geleden ingezet. In het voorjaar van 2013 zijn de eerste vergunningen van vier kleine raamexploitanten niet meer verlengd en ingetrokken. In juni viel ook het doek voor de grootste speler op de markt, Wegra.
Hotels
Sindsdien is het stil langs het Zandpad en in de Hardebollenstraat. De prostituees zijn verdwenen. Een deel is gestopt, een deel blijft verwoede pogingen ondernemen om zo snel mogelijk een tijdelijke locatie in Utrecht open te krijgen, en vermoedelijk het grootste deel is elders in hotels, vakantiehuisjes, in andere steden of thuis aan de slag gegaan.
De boten aan het Zandpad liggen er nog steeds. De meeste zijn dichtgespijkerd. 'Abusievelijk gesloten' staat erop. Een stil protest van Wegra. Want volgens deze exploitant is de maatregel die is genomen erger dan de kwaal.
Wegra, juist die club onder aanvoering van directeur Cees Jobben, wilde prostitutie als eerzaam beroep neerzetten. Mensenhandel? Hij verafschuwt het. Jobben komt in 2000 in beeld op het Zandpad als voor exploitanten een vergunningplicht wordt ingevoerd. Grote man in de prostitutiewereld is dan al jaren Jan de Graaf. Hij schuift Jobben naar voren als zijn stevige rechterhand.
Saban B.
Zijn entree maakt meteen wat los op het Zandpad. Hij neemt rigoureus afscheid van de 'managers' die er dan rondlopen. In een van de spaarzame interviews vertelt Jobben over zijn drijfveer. Hij wil een zo schoon mogelijke branche, maar eenvoudig is dat niet.
Hij krijgt steeds meer invloed op het Zandpad. Hij legt een alarmsysteem aan op de boten, voert een leeftijdsplicht van minimaal 21 jaar in, zorgt 24 uur per dag voor bewaking in en heeft een eigen schoonmaakdienst.
In 2007 werkt Wegra mee aan de ontmaskering van een van de beruchtste mensenhandelaren van Nederland en Turkije: Saban B. Het geeft Wegra, zeker bij de prostituees, het aura van een betrouwbaar bedrijf. Vrouwen omschrijven het Zandpad als de fijnste plek om te werken.
Mensonterend
Maar volgens de gemeente, politie en Openbaar Ministerie voorkomt dat allemaal niet dat zich mensonterende toestanden afspelen op het Zandpad. Een vrouw wordt tot in de achtste maand van hun zwangerschap achter het raam gezet. Vrouwen moeten met een gebroken been doorwerken. Vrouwen krijgen merktekens in de vorm van tatoeages van hun pooiers. Pooiers regelen tegen extra betaling aan de managers van alle exploitanten kamers voor vrouwen die niet geregistreerd zijn.
De exploitanten zien het, maar nemen geen maatregelen volgens de gemeente. En ze laten mensen die van slecht levensgedrag zijn toch voor zich werken. En dat moet stoppen. En wie daarvoor gaat zorgen is in 2008 de nieuwe burgemeester van Utrecht, Aleid Wolfsen. Een door de wol geverfd Tweede Kamerlid van de PvdA. Oud-rechter in Amsterdam en Haarlem. Hij maakt van bestrijding van mensenhandel een topprioriteit.
Registratieplicht
Tien maanden na zijn aantreden kondigt hij aan schoon schip te maken en begint met cameratoezicht. Na twee jaar voorbereidingen worden de nieuwe regels zoals een registratieplicht en minimale huurtermijnen van vier weken, ingevoerd. Zeer tegen de zin van de exploitanten.
Het Openbaar Ministerie heeft de aanpak van mensenhandel na de geruchtmakende zaak tegen Saban B. ook tot prioriteit verheven. In meerdere rechtszaken blijkt de bewijslast enorm moeilijk rond te krijgen. Bij slachtoffers heerst angst. Daders zwijgen. Het is aan de politie om bewijs te verzamelen en dat valt niet mee.
De rechtszaken geven Utrecht aanleiding de prostitutiebranche op te schonen. Eind 2012 krijgt de politie de vraag een bestuursrapportage op te maken met daarin alle signalen over mensenhandel en de betrokkenheid van exploitanten daarin. Voorjaar2013 moeten de vergunningen weer tegen het licht worden gehouden.
Niet omheen
Politiechef Johan van Renswoude zegt dat die vraag samenvalt met de behoefte van de politie zélf om na jaren van opsporingsonderzoeken naar mensenhandel 'daar eens dwars doorheen te kijken'. ,,We konden niet om de rol van de exploitanten heen, omdat we in alle onderzoeken de exploitanten tegenkwamen of hun medewerkers.''
Gemeente, politie, Openbaar Ministerie, GGD, Belastingdienst delen hun informatie. Ook alles wat niet tot een strafrechtelijke aanpak leidt, wordt vastgelegd. Zo staan twee managers van Wegra in 2010 al onder verdenking. Hun telefoons worden getapt en ze worden in het geheim geobserveerd. Informatie die later terugkomt in de bestuurlijke rapportage. Ook in andere rechtszaken komt de rol van exploitanten uitgebreid aan bod, maar zij worden niet vervolgd.
Moraalridder
De bestuursrapportage leidt tot intrekking van de vergunningen. Vanuit de branche volgen vernietigende reacties: Wolfsen is een moraalridder die iets tegen prostitutie heeft en maakt gebruik van slechts een paar incidenten om prostitutie de nek om te draaien. Hij ontkent dat. 'Prostitutie hoort bij de stad, maar mensenhandel moeten we met alle mogelijke middelen bestrijden'.
Plaatsvervangend hoofdofficier van justitie Heleen Rutgers benadrukt het twee jaar na de sluiting nogmaals. ,,Het beeld dat wij iets tegen prostitutie hebben is niet terecht. We willen schone en veilige prostitutie.''
Huidig burgemeester Jan van Zanen van Utrecht zegt ook dat prostitutie bij de stad hoort. ,,Ik kan me de stad niet zonder voorstellen.''
Onbetrouwbaar
Van Zanen acht het echter uitgesloten dat op het Zandpad ooit nog prostituees achter de ramen zitten. Los van het feit dat het waterschap Amstel-, Gooi- en Vecht de huur van de ligplaatsen heeft opgezegd, gaat de gemeente nooit meer in zee met de voormalige exploitanten. Van Renswoude: ,,De organisaties van de exploitanten zijn volstrekt onbetrouwbaar. Dat is niet plotseling zo, dat is een proces van jaren.''
Van Zanen knikt. Daarmee wordt ook het argument van tafel geveegd dat de boten moeten wijken voor woningbouw. In het Dynamisch Stedelijk Masterplan wordt ontwikkeling van woningbouw op de plek van de rioolwaterzuivering wel genoemd. Als opmerking staat erbij dat de aanwezigheid van het Zandpad 'een bedreiging' vormt voor woningbouw.
Het tegenargument is dat de gemeente precies in die zone nu werkt aan een Zandpad 2.0. Haaks op de Vecht waar de boten liggen. Dat neemt de scepsis bij de tegenstanders van sluiting van de ramen niet weg. Utrecht krijgt spijt, daar zijn de exploitanten het over eens. De sluiting is niet proportioneel, politiek geladen en de vrouwen zijn de dupe.
Alleen bij dat laatste kan Van Zanen zich wel wat voorstellen. ,,Het is een kwetsbare sector waarin vrouwen werken van wie je hoopt dat ze het vrijwillig doen. Ik sta voor het besluit de vergunning in te trekken. Ik zou hetzelfde gedaan hebben. Het gaat om exploitanten waarbij ik me bij mijn volle verstand af moet vragen of ik zo'n figuur een vergunning wil gunnen. Dat ik sinds 1 januari 2014 hier zit en met college en raad voor de opgave sta een alternatief te realiseren, dat is mijn probleem. Maar ik ben er 100 procent van overtuigd dat het gaat lukken.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Deze 14 (!) broers en zussen zijn allemaal nog in leven en samen 1000 jaar oud
Tien meisjes en vier jongens, gemiddeld 71,4 jaar oud. De kinderen van Kees uit Houten en Annie uit Ondiep hebben zin in weer eens een feestje: op 4 maart, klokslag 18.52 uur, proosten ze (digitaal) op hun duizendste verjaardag. -
PREMIUMVIDEO
Utrechtse politie arresteert honderd klimaatactivisten: ‘Vrij intens, al die agenten’
De Utrechtse politie heeft vrijdag zo’n honderd klimaatactivisten gearresteerd. De demonstranten wilden op verschillende locaties in de stad duidelijk maken dat het klimaatprobleem nijpend is. ,,Bosbranden, hittegolven en orkanen, smeltende gletsjers en het overspringen van virussen van dier op mens bedreigen ons bestaan.’’ -
PREMIUMVIDEO
Samenvatting | FC Utrecht - FC Emmen
-
PREMIUM
Woonwijk op achterste benen om mogelijke komst middelbare school
Een woonwijk in Breukelen staat op de achterste benen vanwege de mogelijke verhuizing van een middelbare school. Een petitie hierover is al meer dan zevenhonderd keer getekend. -
PREMIUM
Pandemie raakt starters hard: ‘Aan begin van lockdown had ik niet eens een bureau thuis’
Als starter sta je normaal al voor uitdagingen genoeg, maar zeker als je tijdens een pandemie voor het eerst aan de bak moet zien te komen. VCP Young Professionals, de jongerenorganisatie van vakbond VCP, vroeg onlangs aandacht voor deze groep werkenden, die tussen wal en schip dreigt te vallen. Drie starters op de arbeidsmarkt vertellen over hun ervaringen van het afgelopen jaar. ,,Uiteindelijk bracht ik zestien uur per dag in dezelfde ruimte door.’’
-
PREMIUMPomppionier
Tango lanceert tankstation van de toekomst: duurzame brandstof en laadpalen
Ruim twee decennia na de introductie van Nederlands eerste onbemande pomp komt pionier Tango nu met het tankstation van de toekomst, waarin duurzame brandstoffen en elektrisch rijden een prominente rol spelen. -
Brandmelding in Overvecht blijkt alleen wat rook
De brandweer rukte zaterdagavond met veel materieel uit naar een brandmelding in flat in Overvecht. Ter plekke bleek er alleen wat rook te zijn. -
PREMIUMKoken & eten
Hebben we straks alleen nog keuze uit blauw (AH) of geel (Jumbo)?
Met de verkoop van tachtig Deen-winkels aan AH, Vomar en Dekamarkt verdwijnt er weer een supermarktformule. In 2000 telde ons land nog 46 verschillende formules, twintig jaar later zijn het er nog 26. Is er nog bestaansrecht voor de kleinere supermarktketen of beperkt de keuze zich steeds meer tot blauw (AH) of geel (Jumbo)?
In samenwerking met indebuurt Utrecht