Weer fouten op Joods Monument, maar dat is volgens de makers ‘niet te voorkomen’

De Utrechter die betrokken was bij het tot stand komen van het monument is blij dat de nieuwe fouten ontdekt zijn, maar vraagt de onthuller ervan er niet steeds zoveel rumoer over te maken. Hij schreef er een column over op de website Nieuws030. ,,De Joodse gemeenschap vindt dat ook uiterst irritant. Het is prima dat er wijzigingen worden doorgegeven, maar het is niet abnormaal dat er fouten insluipen. Er zijn in en na de oorlog 100.000 mensen zoekgeraakt. Dan kunnen details weleens niet exact kloppen.’’

Journalist Jim Terlingen trok in 2016 aan de bel toen bleek dat op het monument tientallen foute namen en data staan. Het monument bevat ruim 1.200 namen van Utrechtse joden die de Tweede Wereldoorlog niet overleefden en meestal in concentratiekampen stierven. Er stonden echter ook mensen op de ingegraveerde lijsten die de oorlog ruimschoots overleefd hadden. Ook waren namen niet correct gespeld en klopten de overlijdensdatum of -plaats niet.

De gemeente Utrecht deed daarom onderzoek naar de fouten en liet vorig jaar een rapport het levenslicht zien waarin de gevonden fouten gecorrigeerd werden. Ook werd bekeken waardoor de fouten ontstaan zijn en werd geconcludeerd dat het bijna onmogelijk is volledig en correct te zijn. 

Voor het maken van de lijst is bijvoorbeeld een beroep gedaan op een lijst uit 2007 van het Joods Historisch Museum. Pas in het jaar dat het Utrechtse monument onthuld werd, zijn dit museum en Herinneringscentrum Kamp Westerbork een grote operatie gestart om veel gegevens te actualiseren en als Nationale Database Vervolgingsslachtoffers aaneen te schakelen.

Daarom besloot de stichting samen met de gemeente het monument uit te breiden met een verwijzing naar een website waarop correcties en aanvullingen doorgegeven kunnen worden. Nieuwe lijsten laten graveren was veel te kostbaar. ,,En dat zou ook niet helpen, want het verbeteren van details kan nog wel 25 jaar doorgaan’’, zegt Rietkerk.

De stichting achter het monument is inmiddels opgeheven nu de muur met namen bij het Spoorwegmuseum staat. De gemeente is eigenaar van de bijbehorende website. De beheerder van de website van het nationale Joodse Monument in Amsterdam, het Joods Cultureel Kwartier, houdt de wijzigingen bij.

Lonnie Stegink van die stichting beaamt dat ook in Amsterdam nog steeds wijzigingen en fouten worden doorgegeven. Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) zegt niet te kunnen beoordelen of er veel fouten zijn gemaakt in Utrecht, maar laat weten dat er verschillende instanties bestaan waar de gegevens gecontroleerd kunnen worden.

Terlingen stelt in zijn column dat hij door zal gaan met aandacht vragen voor de fouten. ,,Zolang er slordig en onaandachtig wordt omgegaan met de nagedachtenis van de Utrechtse Joodse slachtoffers laat ik van me horen.’’