FNV uit felle kritiek op fraude-onderzoek: ‘Leg burger uit waarom hij verdacht is’

FNV Uitkeringsgerechtigden heeft een inzagebrief gemaakt (op te vragen via ugrotterdam@fnv.nl), die naar de gemeente kan worden gestuurd. De eerste brief is de deur uit. Daarin vraagt de persoon in kwestie uitleg over data-analyses die de gemeente door het bedrijf Totta Data Lab laat uitvoeren. De gemeente leverde het bedrijf de persoonsgegevens van de 2300 bijstandsontvangers aan. Met behulp van algoritmes worden degenen geselecteerd die een hoog risico op het plegen van fraude zouden hebben. De gemeente stelt daarna een onderzoek naar hen in.

Omdat raadsvragen volgens de vakbond onvoldoende duidelijkheid over de werking van de algoritmen geven, helpt ze inwoners om op begrijpelijke wijze uitleg te krijgen over de fraudescore die ze krijgen toebedeeld.

,,Als overheid moet je kunnen verantwoorden waarom burgers op een risicolijst worden geplaatst’’, zegt FNV-bestuurslid Maureen van der Pligt. ,,Dat mag niet op basis van willekeur gebeuren of op discriminerende gronden zoals bij de Toeslagenaffaire. Kan de gemeente uitleggen waarom een team ambtenaren voor de deur staat of luidt de verklaring dan: ‘het algoritme vond u verdacht?’’’

Onder meer de FNV kreeg voor elkaar dat de rechter in februari fraudesysteem SyRi, ‘het zusje van Totta Data’, verbood. De belangrijkste reden was het gebrek aan inzage en controleerbaarheid van het systeem. Van de tienduizenden burgers op de zwarte lijsten bij gemeenten en andere instanties die met SyRi werken, kon niet worden verantwoord hoe ze erop waren gekomen. En ze hebben door de aangescherpte privacyregels het recht dat te weten.