Bouke (35) herstelde van kanker, maar kon daarna geen werk vinden: ‘Moet gat op je cv verklaren’

Op zijn 31ste, vlak na zijn huwelijksreis, kreeg Schwering de diagnose uitgezaaide melanoomkanker. Bij het stempel ‘ziek’ kwam een hoop administratie kijken, ontdekte hij. ,,Ik moest me in gaan lezen in allerlei verzekeringen, medicijnen, uitkeringen en regelingen. Ook moest ik gaan bedenken hoe het nu moest met werk en inkomsten. Toen ik hoorde dat ik ziek was, ging ik qua werk eigenlijk best goed.” Zijn tijdelijke contract bij zijn toenmalige werkgever werd echter niet verlengd. ,,Naast ziek zijn moest ik me ook nog zorgen maken over geld en het vinden van een baan.”

Voor veel jongeren en jongvolwassenen met kanker (ook wel AYA’s genoemd, naar ‘adolescents and young adults’) is het verliezen van werk de harde realiteit, weten Desiree Dona, arbeidsgeneeskundige oncologie, en Kim Messelink, AYA-verpleegkundige. Zij werken bij de AYA-polikliniek van het Radboudumc in Nijmegen. Dona: ,,Er zijn zo’n 9 miljoen werkenden, daarvan krijgen er ieder jaar zo’n 50.000 te horen dat ze kanker hebben. Afgelopen jaar alleen al zijn er 3500 AYA’s bijgekomen in Nederland.”

Kanker wordt vooral gezien als een ziekte die ouderen krijgen, zeggen Dona en Messlink. De arbeidsmarkt en de sociale voorzieningen zijn niet berekend op jongeren die ziek worden. Dona: ,,Omdat deze jongeren vaak nog geen of weinig arbeidsverleden hebben opgebouwd, vallen ze tussen wal en schip. Ze hebben dan bijvoorbeeld geen recht op een uitkering of krijgen weinig ondersteuning als ze weer terugkeren op de arbeidsmarkt.’’

Veel kankerbehandelingen worden bovendien steeds effectiever, waardoor mensen met kanker steeds beter met de ziekte kunnen leven en soms ook kunnen blijven werken. Messelink: ,,Toch hangen daar ook oude ideeën omheen. Een werkgever zegt bijvoorbeeld: ‘blijf maar thuis en denk vooral aan je genezing’. Goed bedoeld, maar werk kan juist ook een medicijn zijn. Jongeren willen graag dingen doen en leren. En ze willen vooral even niet bezig zijn met ziek zijn.”

Iets meer dan een jaar geleden kreeg Schwering onverwacht, maar erg fijn nieuws: op scans was van zijn kanker niets meer te zien. ,,Volgens de artsen was het een wonder dat ik genezen was. Voor mezelf ook. Ik had opeens weer perspectief en kon weer uit de overlevingsstand. Althans, dat dacht ik.”

Schwering wilde niets liever dan weer echt bij de maatschappij horen. Een nieuwe baan hoorde daarbij. Maar ook al was hij genezen verklaard, werk vinden bleef moeilijk. ,,Je moet het gat op je cv verklaren. Veel werkgevers zien in het woord kanker een risico. Maar ik wil gewoon weer heel erg graag. Hoewel mijn lichaam nog niet topfit is, wil ik weer van alles uitproberen. Juist ook qua werk.’’

Tijdens zijn ziekte is hij anders gaan denken over wat belangrijk is, zegt hij. ,,Ik wil nu een baan waarbij ik mensen kan helpen. Als ambulancechauffeur bijvoorbeeld. Maar toen ik dat idee aan mijn arbeidsadviseur van het UWV voorlegde, kreeg ik een ‘nee’. Ik voelde me een nummertje dat wel in een bepaald vakje moet passen.”

De beoordeling van het UWV is gericht op het zo veel mogelijk tegengaan van risico, weet jobcoach Maya Meerbeek van FITkracht. ,,Het UWV beoordeelt op belastbaarheid. Als je ziek bent of bent geweest moet je volgens hen juist je lichaam zo min mogelijk belasten en een baan zoeken die bij jouw gekeurde lichaam past. Maar AYA’s willen vaak juist risico’s aangaan. Hun lichaam wordt langzaam maar zeker ook weer sterker.’’

Voor risico’s nemen is weinig ruimte. ,,Als de baan die ze proberen toch niet leuk is, en ze weer bij het UWV belanden, kunnen ze worden gekort op hun uitkering. Terwijl juist deze doelgroep de ruimte moet krijgen om zichzelf weer stap voor stap uit te vinden op de arbeidsmarkt.”

In een reactie stelt het UWV als doel te hebben dat zoveel mogelijk mensen na ziekte weer werk vinden. Woordvoerder Max Schouten: ,,Cliënten met een duurzame arbeidsongeschiktheidsverzekering zijn echter wel gebonden aan afspraken die ze met hun adviseur hebben gemaakt en aan keuringen die aan die afspraak vooraf gingen. Maar als je weer meer wilt en kunt werken, kun je je laten herkeuren.”

Het UWV is daarnaast gebonden aan wetten en regels op dit gebied, zegt Schouten. ,,Als we kijken naar mensen die ziek zijn die wel willen werken, maar een uitkering hebben die eigenlijk zegt dat ze arbeidsongeschikt zijn, dan kunnen wij hier geen re-integratiedienst bieden. Daar hebben we op dit moment geen wettelijke bevoegdheid voor. We hebben Den Haag gevraagd om te zorgen dat wij die bevoegdheid wel krijgen.’’

Inmiddels lijkt voor Schwering het einde van de strijd in zicht. Binnenkort mag hij meelopen bij een bedrijf dat uitvaarten verzorgt. Ook zijn droom van huisje, boompje, beestje is uitgekomen. Twee maanden geleden is hij vader geworden. ,,Dat kleine meisje voelt toch écht als het nieuwe begin van deze tweede kans die ik heb gekregen.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: