'De opleving van het vaste contract is slechts tijdelijk'

Dat er juist nu meer vaste contracten worden uitgedeeld, is niet zo gek en vrij voorspelbaar, vinden experts. De werkloosheid is laag en er is krapte op de arbeidsmarkt. ,, De machtsverhoudingen verschuiven. De werknemer heeft meer te zeggen”, zegt Fabian Dekker, arbeidssocioloog bij onderzoeksinstituut Regioplan. ,,Bedrijven willen mensen aan zich binden.”

Of het een echte trendbreuk is en het vaste contract weer de norm wordt? Daar twijfelt Dekker aan. ,,Vanaf de jaren negentig is er in Nederland een structurele ontwikkeling in het aantal flexbanen. Alleen Polen heeft de afgelopen decennia net zo’n grote groei doorgemaakt in flexwerk. Volgens mij is de toename van flexwerk daarom een ontwikkeling die los staat van de economische conjunctuur.”

Dat wil overigens niet zeggen dat iedereen daar tevreden mee is. Minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) voerde in 2015 de Wet werk en zekerheid in, waarmee werknemers na twee jaar van tijdelijke contracten voor onbepaalde tijd in dienst moesten worden aangeboden. Het nieuwe kabinet vond het geen succes en de wet ging van tafel. Opvolger minister Wouter Koolmees presenteerde begin vorige maand een vervanger: de Wet arbeidsmarkt in balans waarmee onder andere het ontslagrecht en de opeenvolging van tijdelijke contracten moet worden versoepeld.

,,Het is de derde poging om de arbeidsmarkt te herzien sinds 1999”, zegt hoogleraar arbeidsmarkt in Tilburg, Ton Wilthagen. ,,Ik denk dat de huidige cijfers niet zijn toe te schrijven aan het beleid, al zou voormalig minister Asscher dat natuurlijk graag willen. De groei van het aantal vaste banen is écht het gevolg van de huidige krapte.” Bovendien groeit het aantal zzp’ers ook nog steeds, aldus Wilthagen, en dat is een andere vorm van flexibel werken.

Ook Nic Vrieselaar, econoom bij de Rabobank, ziet geen permanente ontwikkeling. ,,Wij denken dat de flexibilisering van de arbeidsmarkt een structurele trend is, tenzij de regelgeving wordt veranderd.” De voorgestelde wet van Koolmees, is een goede stap daarin, meent de econoom. ,,Vast wordt iets minder vast en flex iets duurder. Het komt tegemoet aan de wensen. Maar het is nog afwachten hoe dat zal uitpakken.” Hij hoopt dat het invloed zal hebben. ,,Vaste contracten geven zekerheid en dat is gunstig voor de consumptie en de huizenmarkt.”

Socioloog Dekker denkt ook dat de toename van het aantal contracten voor onbepaalde tijd een goede ontwikkeling is. ,,Je ziet in verschillende onderzoeken dat ongeveer zeventig procent van de werknemers met een flexibel contract, liever een vast contract heeft. Je ziet continue dat mensen akkoord gaan bij gebrek aan beter.”

Maar wil het een structurele verandering worden, dan moet er nog wel wat gebeuren op de arbeidsmarkt, denkt hoogleraar Wilthagen. ,,In Nederland moeten bedrijven mensen die ziek zijn, twee jaar doorbetalen. Met name kleine werkgevers zullen ontzettend huiverig zijn om mensen met vlekjes of oudere mensen aan te nemen. Ook moet je een vergunning aanvragen om tot ontslag over te gaan. Deze regels bestaan nergens in de wereld.” Met andere woorden: volgens Wilthagen is er nog geen hervorming op handen die het daadwerkelijk aantrekkelijker maakt om mensen in vaste dienst te nemen.

,,Een contract voor onbepaalde tijd zou zo aantrekkelijk moeten zijn dat het mensen voldoende zekerheid biedt en tegelijkertijd voldoende flexibiliteit voor de werkgever”, denkt hij. ,,Volgens mij is een contract niet meer dan dat je afspreekt met elkaar te gaan werken, maar dat het nog onbekend is hoe lang dat duurt.” 

'Ik zeg ja tegen het bedrijf, niet tegen het contract' 

Coen de Loos (48), Business Intelligence Consultant bij QNH Consulting, kreeg in februari een vast contract voor onbeperkte tijd.

,,Bij mijn vorige werkgever kreeg ik twee keer achter elkaar een jaarcontract aangeboden. Ik zag niet veel toekomst voor mezelf bij dat bedrijf, dus halverwege het tweede jaar besloot ik te vertrekken."

,,Ik verwachtte dat ze mij bij QNH ook een jaarcontract zouden geven, maar het bleek twee maanden proeftijd met daarna een contract voor onbepaalde tijd. Dat had ik nog nooit meegemaakt. Ik stel het zeker op prijs. Er spreekt vertrouwen in jou als nieuwe werknemer uit dat ze daartoe bereid zijn. Maar het soort contract dat ik krijg, speelt voor mij geen doorslaggevende rol. Het gaat mij om het werk en de omgeving waarin je terechtkomt. Ik zeg ja tegen het bedrijf, niet tegen het contract."  

,,Of mijn vaste contract past in een trend weet ik niet. Bij QNH lijkt het meer aan de mentaliteit binnen het bedrijf te liggen. Het idee is dat je je met een vast contract meer thuisvoelt bij het bedrijf." 

,,In de huidige markt is zoveel vraag naar nieuwe werknemers dat ik me kan voorstellen dat bedrijven vaste contracten geven om mensen aan zich te binden. Een vast contract is fijn, want biedt je meer zekerheid. Ik word ook weleens benaderd door recruiters, maar ik zit hier lekker op m'n plek en ga niet weg voor een paar euro meer."

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!