Dit zijn de vier eigenschappen van een goede leider: ‘In coronacrisis komt de ware aard boven’

Gian Kerstges bestudeerde drie jaar lang het gedrag van succesvolle managers in alle hoeken van de arbeidsmarkt. Hij ging bij tientallen leiders langs in het bedrijfsleven maar ook bij politici en coaches op sportvelden. Daar ontdekte hij dat succesvolle managers vier dingen gemeen hebben en daar schreef hij een boek over: De Moedige Manager. 

Momenteel wordt het werkgevers extra moeilijk gemaakt om een goede leider te zijn. Op veel veranderingen die door de coronacrisis ontstaan, hebben ze als manager geen invloed en dat veroorzaakt veel stress. ,,Vanuit biologische reflexen besluiten we om terug te vechten, te vluchten of niets te doen, te bevriezen.’’

Succesvolle leiders staan eerst even stil om te reflecteren in crisistijd, de eerste eigenschap die ze gemeen hebben. Ze bekijken de boel vanaf een afstandje en onderzoeken wat werknemers nodig hebben. Zo voorkomen ze dat ze direct in de actiestand schieten en gaan handelen vanuit reflexen. ,,Wat je nu ziet gebeuren, is dat veel leiders direct nog harder gaan werken, vergaderen en brandjes gaan blussen. Wat dat betreft is deze crisis een prima examen voor goed leiderschap.”

Sommige werkgevers kijken alle thuiswerkers op de vingers om toch controle te houden over de situatie. ,,Die werknemers worden aangetast in hun gevoel van veiligheid.” Medewerkers moeten niet het idee hebben dat ze afgestraft kunnen worden, zegt Kerstges. ,,Als je mensen zich onveilig blijven voelen, dan zijn ze niet meer gemotiveerd en gaat je bedrijf misschien uiteindelijk toch over de kop. Het scenario waar je in de eerste plaats zo bang voor bent.”

Een aantal werkgevers wonden er geen doekjes om en kondigden direct ontslagen aan. ,,De vraag is: moet je wel beginnen met die conclusie direct na het uitbreken van een crisis?” Dreigen met ontslag raakt ons volgens Kerstges ten diepste in het gevoel van onveiligheid. ,,Een baan biedt mensen zekerheid, door met ontslag te dreigen zet je alles op losse schroeven.”

Als voorbeeld noemt hij John de Mol die al in maart een duidelijke reflex liet zien: hij kondigde abrupt een grootscheepse ontslagronde aan. Kerstges verbaast zich ook over de KLM-managers die serieus nadenken over grote bonussen. ,,Mensen met de duurste stropdassen kiezen als eerste voor zichzelf. Ze kijken als eerste naar hun imago en portemonnee. De ware aard van dit soort leiders komt naar boven drijven in tijden als deze.”

Werkgevers moeten niet bang zijn om hun eigen emoties te tonen. Alle succesvolle managers die Kerstges bestudeerde, durven open te zijn. ,,Deel dat je je zorgen maakt en nodig collega’s uit om ook hun emoties te uiten en om mee te zoeken naar een nieuwe weg.”
Het kan zijn dat je bedrijf omvalt door de crisis, maar neem niet te vroeg of te laat het besluit om zonder overleg 100 banen te schrappen. Dan ben je het vertrouwen voorgoed kwijt. ,,Vertel gewoon eerlijk dat je je afvraagt of het bedrijf in de huidige vorm nog kan blijven bestaan. Mensen zijn niet achterlijk en zien ook heus wel dat het niet goed gaat met het bedrijf.”

Een goede leider blijft altijd in verbinding met zijn kompas, de missie die hij gesteld heeft voor het bedrijf. Dus moet er gekeken worden welke (moeilijke) beslissingen nodig zijn. ,,Dat kan betekenen dat je moet snijden in het bedrijf of dat het personeel misschien een maand salaris moet inleveren. Zo’n initiatief kan ook vanuit de mensen zelf komen, als je maar open en eerlijk bent als manager. Dan zijn werknemers veel eerder geneigd om een stapje meer te zetten voor hun baas en dan kom je als bedrijf misschien wel beter uit een crisis.’’

Kerstges ziet veel managers het goede voorbeeld geven in de coronacrisis. Zij durven de praktijk als trainingsveld te gebruiken en een andere aanpak te proberen (de vierde eigenschap van succesvolle leiders). ,,In de techniek gebeuren mooie dingen, autofabrikanten die besluiten om in plaats van auto’s beschermingsmiddelen besluiten te maken. Die managers zeggen: we hebben de machines, dus waarom zouden we niet meer voor de samenleving doen.”

Vaak is dat ook een manier om de boel overeind te houden, maar daar is volgens Kerstges absoluut niets mis mee. ,,Een kapitein op een schip moet soms ook een andere route nemen om een storm te omzeilen. Alleen moet je dat wel communiceren en mensen mee laten denken over de koerswijziging.”

Premier Rutte vertelt over de coronamaatregelen die nu nog nodig zijn: