Een dierbare verloren en weer aan het werk? ‘Tegen de emoties vechten kost juist energie’

Jakob van Wielink van de School voor Transitie begeleidt organisaties bij ingrijpende veranderingen en verlies. ,,In ‘coronatijd’ krijgen organisaties te maken met medewerkers of naasten die overlijden. Ook is er ander verlies zoals faillissement, ontslag of scheiding.’’ Verliezen zijn niet te vergelijken, legt hij uit. ,,Dát we reageren is wel vergelijkbaar. Als iets of iemand wegvalt, gooit dat je leven potentieel overhoop. Rouw is een worsteling om je aan nieuwe omstandigheden aan te passen. Een leerproces.’’

Riet Fiddelaers-Jaspers is rouw- en verliesdeskundige bij het Expertisecentrum Omgaan met Verlies. ,,Als je naar kantoor gaat laat je niet je verlies achter op de drempel. Je hebt altijd een ‘tas’ mee. Wat erin zit kun je niet veranderen, de manier waarop je hem uitpakt kun je wel beïnvloeden.’’

1. Geef grenzen aan
Fiddelaers: ,,Vertel je leidinggevende wat je wil. Heb je ruimte nodig, wil je wekelijks een gesprek? Informeert zij collega’s of doe je dat liever zelf? Vaak hoor ik: snappen anderen dat dan niet? Nee, dit moet je helaas zelf aangeven.’’

Soms kan of wil iemand bepaalde taken niet meer doen. Fiddelaers werkte met een hulpverleenster die kanker kreeg. ,,Ze merkte dat ze niks meer kon geven aan cliënten, ze had haar zorg en aandacht zelf nodig. In overleg met haar werkgever kreeg ze een andere functie.’’

2. Bepaal jouw tempo
Van Wielink: ,,Het kan lastig zijn om je hoofd bij het werk te houden. Lijstjes maken helpt. Vraag je leidinggevende te helpen prioriteiten te stellen.’’

Fiddelaers: ,,Het gaat niet om een bepaalde tijd thuiszitten. Werk is soms juist een houvast, structuur. Of het is de plek waar het even normaal is. Dat mag allemaal. Je behoefte kan veranderen met de tijd. Sommigen keren in stapjes terug, anderen nemen maanden later alsnog verlof op.’’

3. Accepteer de warboel
Fiddelaers: ,,Veel in het begin, daarna steeds minder - zo willen we dat rouw verloopt. Maar zo gaat het meestal niet. Je verwerkt rouw niet, je verweeft het in je leven. Soms triggert iets kleins je jaren later. Dat is normaal, menselijk.’’

4. Sta stil bij emoties
Van Wielink: ,,Emoties zijn niet vermoeiend, je wordt moe van het vechten tégen emoties. Oefen met het waarnemen en accepteren van verdriet, boosheid, machteloosheid... Bekijk op het werk hoe je dat kan delen.’’

Is dat niet ongemakkelijk? Van Wielink: ,,Benoem voor je collega: ik merk dat ik hier emotioneel van word. Spreek uit wat je vervolgens nodig hebt. Koffie? Alleen zijn? Dat de ander even zijn mond houdt? Blijf ook eens zitten en laat de emoties toe.’’

6. Neem een herinnering mee
Fiddelaers: ,,Ben je bang op het werk aan andere dingen te denken, om te vergeten? Neem de ander ‘mee’ in de vorm van iets kleins, iets symbolisch. Een steentje in je zak, een foto, ketting, tattoo... Iets dat bij jou past.’’

7. Houd de slinger in beweging
Van Wielink: ,,Rouwen is een dubbel proces. Soms krijg je veel ideeën en energie van werk. Dezelfde dag kun je bij thuiskomst instorten. Dat bestaat naast elkaar; het is een slingerbeweging tussen toekomstplannen en stilstaan of verzet. Blijf niet in uitersten hangen, houd de slinger in beweging. Vier kleine successen, juist nu. Schrijf bijvoorbeeld elke dag in één zin op wat is gelukt, waar ben je dankbaar voor?’’

Wat  doet de coronacrisis eigenlijk met onze psyche? Sociaal psycholoog Paul van Lange (Vrije Universiteit) zocht het uit: