Hoeveel minuten pauze mag je nemen op een werkdag?

Het recht op pauze of rust is vastgelegd in de arbeidstijdenwet, zegt Naima van Willigenburg, adviseur Arbeidstijden bij vakbond FNV. ,,Een pauze is goed voor de gezondheid van de werknemer. Ze raken minder snel oververmoeid, ook mentaal, én het bevordert de productiviteit.’’ 

De baten van een pauze moeten niet onderschat worden, zeker bij lichamelijk zware beroepen, zegt Evert Verhulp, professor Arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. ,,Je lichaam heeft de tijd nodig om te herstellen.’’ Hierom moet een pauze altijd in het midden van je dienst plaatsvinden, zegt Van Willigenburg. ,,En dus niet gepland worden aan het begin of het einde van je werkdag. Het moet écht een onderbreking zijn, een moment van rust.’’

,,Iedereen die 5,5 uur achter elkaar werkt heeft recht op 30 minuten pauze’’, zegt Verhulp. Bij een werkdag van 10 uur of maximaal 12 uur heb je recht op minimaal 45 minuten pauze. ,,Per cao of arbeidsovereenkomst is bepaald hoeveel je daadwerkelijk mag opnemen.’’

FNV vindt bij lange diensten deze pauzes te kort en pleit voor meer én langere arbeidsonderbrekingen. ,,In cao’s mag er wettelijk worden afgesproken dat werknemers maar 15 minuten pauze mogen opnemen. Ook op werkdagen van 10 uur. Dit is het officiële minimum. Gelukkig zien wij dit in cao’s bijna nooit terugkomen, want dat is veel te kort’’, zegt Van Willigenburg.

Ja, dat mag. Bij 30 minuten pauze mag je twee keer 15 minuten opnemen en bij 45 minuten kan je het onderverdelen in drie keer 15 minuten. ,,Zolang de 15 minuten aaneengesloten zijn, geldt het voor de wet als een pauze”, zegt Van Willigenburg. ,,Maar zodra je een telefoontje van werk krijgt en je neemt deze op, dan gaat de teller weer opnieuw lopen.’’

Nee, niet altijd. ,,Rusttijd, oftewel een pauze, is in principe onbetaald. Sommige werkgevers kiezen er voor om het wel door te betalen’’, zegt Van Willigenburg. ,,Maar het is niet verplicht.’’ Vaker kiest de werkgever ervoor om de werknemers een uur langer te laten werken. Verhulp: ,,Dan heb je een werkdag van 08.00 tot 17.00 uur, waarvan één uur pauze.’’ 

FNV ziet liever dat de pauze - bij zware of onregelmatige roosters - doorbetaald wordt. ,,Als de pauze je eigen tijd betreft, dan wordt de werkweek ook langer’’, aldus Van Willigenburg. Je moet bij een werkweek van 40 uur dus vijf keer een uur of half uur erbij tellen. ,,Als de pauzes betaald worden, dan zit het aantal werkuren veel dichter op de daadwerkelijke contractuele afspraak. Dat is veel eerlijker.’’

Nee, in principe heb je altijd recht op pauze. Maar er zijn uitzonderingen. ,,Stel, het is rond lunchtijd druk in de winkel, dan mag je werkgever - een redelijk - voorstel doen om eerst de klanten helpen. Dit mag je dan niet weigeren’’, legt Verhulp uit. ,,Hier staat tegenover dat de pauze op een later moment ingehaald moet worden.’’

Ook moet er in je pauzetijd altijd vervanging zijn, mits dat voor je beroep nodig is. ,,Diegene kan dan je taken overnemen. Een arts die een urenlange operatie uitvoert, kan vaak moeilijk weglopen. Datzelfde geldt als je alleen in een winkel staat. Je moet dan wachten totdat de situatie het toelaat om pauze te nemen’’, zegt Verhulp. 

In sommige sectoren kunnen werknemers oproepbaar zijn in hun pauze, de zogenoemde consignatie. Iets wat vaak gebeurt in de zorg:  ,,Dit mag alleen als het past binnen de kaders van het arbeidstijdenbesluit en moet zijn afgesproken in de cao, maar dit zijn uitzonderingen’’, zegt Van Willigenburg. ,,In alle andere gevallen moet een werkgever je tijdens de pauze met rust laten.’’

Nee, een rookpauze valt niet onder het recht op pauze. ,,Het ligt er dus niet aan hoe soepel je werkgever er mee omgaat’’, legt Van Willigenburg uit. ,,Alle rustmomenten onder de 15 minuten vallen onder arbeidstijd en moet de werkgever doorbetalen.’’ Een rookpauze valt dus onder de baas z'n tijd. ,,Maar het staat de werkgever vrij om extra pauzes in te lassen en dit in een cao of bedrijfsregeling vast te leggen.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: