Verschillende lezers ergeren zich aan bazen die van mening zijn dat je beter 'uitdaging' kunt zeggen in plaats van 'probleem'. Het schijnt voor te komen op vergaderingen: ‘Jongens, problemen bestaan niet. Alleen maar uitdagingen’.

De vraag is natuurlijk of we daar wat mee opschieten. Is er bewijs dat je een probleem makkelijker oplost door het uitdaging te noemen, of is het de meest nietszeggende term die bestaat?

Eén van de veroorzakers van al dat geklets over uitdagingen is de Amerikaanse professor Carol Dweck. Zij kwam met een theorie over een fixed mindset en een growth mindset. Een fixed mindset betekent dat je je vaardigheden, talenten en intelligentie ziet zoals ze zijn. Je bent goed in organiseren, maar slecht in schrijven. Een schrijfopdracht laat je dus maar schieten. Mensen met een growth mindset denken juist in uitdagingen: je kunt je vaardigheden, talenten en intelligentie ontwikkelen door er anders naar te kijken. Uiteraard schuilt er niet in iedereen een Hemingway, maar door veel te schrijven en vol te houden kom je wel een stuk verder. Zie problemen daarom als een uitdaging waar je je schouders onder zet.

Succesvolle mensen hebben volgens Dweck een growth mindset. En het goede nieuws is: iedereen kan werken aan een growth mindset. Ouders kunnen bijvoorbeeld in plaats van ‘wat slim van jou’ beter ‘wat heb je hard gewerkt’ tegen hun kind zeggen. Volgens Dweck moeten we al jong beginnen met het omarmen van uitdagingen: ‘The best thing parents can do is to teach their children to love challenges’ ('Het beste wat ouders kunnen doen, is om hun kinderen te leren dat ze van uitdagingen houden').

Als dat waar is, is het dus heel zinvol om voortaan overal uitdagingen in te zien. Alleen rammelt dat onderzoek van Dweck nogal. Andere onderzoekers hebben het onderzoek overgedaan en vonden helemaal geen bewijs voor haar theorie. Sterker nog, ze vonden aanwijzingen dat juist mensen met een fixed mindset beter presteren. Die weten wat ze kunnen en gaan aan de slag. De growth mindsetters blijven maar slap ouwehoeren over hun meest uitdagende stip aan de horizon.

Dweck bracht daar weer tegenin dat die replicatiestudie amateuristisch zou zijn uitgevoerd in een ‘willy-nilly way’. Haar resultaten zou je alleen kunnen bereiken onder hele bijzondere omstandigheden met heel ervaren en bijzondere mensen. Maar ja, als het zo ingewikkeld is dat zelfs slimme wetenschappers het niet lukt om resultaat te boeken, dan vrees ik dat de gemiddelde ouder, coach of leraar het ook erg lastig krijgt. En zoiets simpels als problemen uitdagingen noemen, lijkt me dan ook typisch een ‘willy-nilly way’ zonder kans op resultaat.

Een probleem is gewoon een probleem. En natuurlijk moet je je best doen om dat probleem op te lossen. Maar door het een uitdaging te noemen, suggereer je dat je zo het probleem makkelijker te lijf zou kunnen gaan. En daar is dus geen bewijs voor, terwijl je tegelijkertijd wel een misplaatste morele verhevenheid laat zien: kijk mij eens lekker uitdagingen aangaan en succes boeken, terwijl Karin maar blijft denken in problemen rondom haar scheiding / ontslag / kalknagels.

Een lezer suggereerde dat je veel eerlijkere antwoorden krijgt als mensen 'uitdaging' niet meer mogen zeggen. Of dat zo is, weet ik niet. Maar het lijkt me wel een verademing als we uitdaging alleen nog gebruiken in de juiste context: met een cowboyhoed op en een revolver in je holster tegen de rug van Clint Eastwood staan. En dan tien passen vooruitzetten, je omdraaien en schieten. Mogelijkerwijs heb je dan wel een probleem, maar dat los je dan maar op met je growth mindset. 

Richard Engelfriet is dagvoorzitter en schreef het boek De Succesillusie. Heb je ook een advies van je baas gekregen waar je over twijfelt? Laat het Richard weten via mail.