'Jezelf blijven is het slechtst denkbare advies'

Zou ‘authenticiteit’ en ‘jezelf blijven’ leiden tot meer succes? Een lezer wees mij op het advies van trainingsbureau De Baak om succesvol te onderhandelen op je werk: ,,Vanuit authenticiteit ben je geloofwaardig tijdens vergaderingen en onderhandelingen, en kun je conflicten makkelijker tot een goed einde brengen."

Onlangs hoorde ik voetballer Ron Vlaar iets soortgelijks zeggen. Na de verloren finale van de KNVB-beker gaf hij deze verklaring: ,,We zijn aan de bal niet onszelf geweest." Daarmee suggereerde ‘Ron Beton’ dat de Alkmaarse ploeg wél de finale zou hebben gewonnen als de spelers zichzelf zouden zijn gebleven.

Mocht jouw baas ook wel eens zeggen dat het belangrijk is om jezelf te blijven op je werk: geloof er niets van. Jezelf blijven is het slechtst denkbare advies voor wie verder wil komen in het leven. Denk maar aan kruidenier De Gruyter. De ooit zo succesvolle winkelketen bleef eeuwig vasthouden aan hetzelfde concept en ging failliet.

Darwin zei het al: ,,Het zijn niet de sterksten of slimsten die overleven, maar diegenen die zich het beste aanpassen aan een veranderende omgeving." Wie succes wil, moet zich aanpassen aan de omstandigheden.

Blijf dus vooral niet jezelf. En blijf al helemaal niet authentiek. Zo moest ik laatst op een warme meidag onderhandelen met een advocaat. Ik kwam heel authentiek binnen op mijn sandalen en in korte broek. Vul zelf maar in hoeveel succes die authentieke kledingstijl mij heeft gebracht.

Adviezen over de relatie tussen succes, jezelf zijn en authenticiteit zijn net zo betrouwbaar als beloftes van Mark Zuckerberg over je privacy. Het gaat er bij zweverige coaches steevast in als zoete koek, maar in werkelijkheid is het een onzinnig en onbewezen fabeltje. Iedere eerstejaars student sociologie kan je uitleggen dat mensen nooit zichzelf zijn. Mensen vervullen in allerlei omstandigheden een rol.

Zo vinden we het doodnormaal dat een voetbalsupporter in ontbloot bovenlijf de tekst ‘lalalala’ bezigt. Op zijn werk verwacht zijn baas echter andere kledij en tekst. En misschien is Peter thuis een enorm authentieke klootzak die niet vooruit te branden is, maar als hij aan het werk is als ober vind ik het fijn als hij mij vlot en vriendelijk van dienst is.

Als we kritiek hebben op mensen, gaat dat vaak over gedrag dat we niet vinden passen bij een rol. Als je organisatie gered is door de belastingbetaler, geeft het geen pas om inhalig te willen zijn, zoals ING-topman Ralph Hamers probeerde. Over de salarisverhogingen van voetballer Christiano Ronaldo hoor je daarentegen niemand.

Jezelf zijn is geen oorzaak van succes. Het kan wel een gevolg zijn. Als je eenmaal succes hebt, zijn we vergevingsgezinder en zien we authentiek gedrag wat meer door de vingers. Denk maar aan Elon Musk met zijn falende productie, Steve Jobs die zich amper douchte of een belastingontduikende Lionel Messi. Ondanks die misstappen dragen we hen nog steeds op handen.

Wie dat succes nog niet heeft bereikt, kan maar beter keurig zijn afspraken nakomen, dagelijks douchen en netjes belasting betalen. Of je dat nou authentiek vindt of niet. En in het geval van Ron Vlaar gewoon wat vaker de bal afpakken van de tegenstander.

Richard Engelfriet is dagvoorzitter en schreef het boek De Succesillusie. Heb je ook een advies van je baas gekregen waar je over twijfelt? Laat het Richard weten via mail.