Jezelf veranderen voor een nieuwe baan, kan dat?

Het zou zo maar eens kunnen zijn dat je voor je droombaan een teamspeler moet zijn met een stevige persoonlijkheid. Iemand die graag met deadlines werkt, maar dan niet bezwijkt onder hoge werkdruk. En ja, of je ondertussen ook nog even moppen wil blijven tappen. Als je ook nog eens goed kunt schakelen, altijd enthousiast bent en bij iedereen glimlach om de mond tovert, ben je helemaal geknipt voor de functie. 

Vacatures staan bol van dit soort functie-eisen. Als je daar niet aan voldoet, kan dat je behoorlijk onzeker maken. Misschien ben je toch wel niet geschikt voor de baan. Je zou ook kunnen overwegen om een cursus te volgen. Er zijn immers genoeg cursussen te vinden die je klantgerichter maken, overtuigender of assertiever maken. 

Maar kun je jezelf deze ontbrekende skills echt aanleren voor een baan? Jaap Denissen is Hoogleraar Ontwikkelingspyschologie van de Universiteit Utrecht en is gespecialiseerd in karakterverandering. Hij weet precies hoe onze persoonlijkheid zich ontwikkelt. Jezelf veranderen lukt niet van de een op de andere dag, zegt Denissen. Je moet echt willen, de mogelijkheid hebben om te veranderen en veel oefenen. ,,Dat laatste staat haaks op sommige stoomcursussen waarbij je in twee weken tijd iets leert veranderen in je karakter. Er zit veel kaf bij het koren. De adviezen zijn niet altijd wetenschappelijk onderbouwd.”

Toch wilde Does voldoen aan de eisen van haar werkgever en begon zichzelf te pushen. ,,Dat kost enorm veel energie. Ik was heel moe na een dag werken, want het gaat zo tegen je natuur in. Vanuit die extraverte norm op kantoor ben ik zelfs een assertiviteitscursus gaan volgen, maar zoiets paste al helemaal niet bij me.” Does kwam erachter dat ze vooral goed is in structuur aanbrengen tijdens vergaderingen, helderheid creëren en iedereen de beurt geven. ,,Ik dacht: hé, in dit soort situaties kom ik tot mijn recht.”

Does stopte uiteindelijk met haar werk, ze kwam niet tot haar recht bij deze werkgever. ,,Ik was sowieso al bezig met het volgen van trainingen om coach te worden. Ondertussen ben ik gaan sparen zodat ik weg kon gaan als het moment daar was. Toen ik wegging voelde dat echt als een bevrijding.”

Extravert is vaak de norm op de werkvloer, ziet Marloes Bouwmeester, oprichter van coachingsbureau de Succesvolle Introvert. Deze medewerkers moeten snel kunnen reageren, initiatiefrijk en energiek zijn. ,,Vanwege die norm denken veel introverten dat ze alleen succesvol worden als ze zich extraverter gaan gedragen door bijvoorbeeld zichzelf te dwingen snel besluiten te nemen. ,,Ze gaan hun gedrag veranderen, maar voelen zich niet fijn bij het snel doorhakken van knopen zonder eerste de risico’s in kaart te brengen, waardoor ze uiteindelijk helemaal niet tot een besluit komen. Hierdoor komen ze uiteindelijk juist over als niet-besluitvaardig.”

Een aantal decennia geleden dacht men nog dat verandering van ons karakter helemaal niet mogelijk was. Dat onze persoonlijkheid vast ligt vanaf het moment dat we worden geboren. ,,Inmiddels is de wetenschap daar op terug aan het komen”, zegt hoogleraar Denissen. ,,Verschillende studies laten zien dat we wel degelijk iets aan onze persoonlijkheid kunnen veranderen. Men dacht eerst dat je eigenschappen niet kan veranderen, dat is dus wel het geval.”

Direct bewijs voor deze theorie komt uit de psychotherapie. ,,Mensen die erg pessimistisch zijn kunnen met behulp van psychotherapie blijvend optimistischer van aard worden. Dat vormt een heel belangrijk argument waarom je je karakter zou kunnen aanpassen.” Hetzelfde zou van toepassing zijn op de werkvloer. Mits je een lange adem hebt, zegt Denissen. ,,Je moet de tijd hebben en een gezonde dosis doorzettingsvermogen.’’ 

Volgens Bouwmeester is jezelf willen veranderen voor een baan niet altijd de beste manier. Je kunt ook gewoon beter worden in het inzetten van de kwaliteiten die je al hebt. Hoe je dat aanpakt? ,,Kijk net zoals bij Heidi naar de momenten waarop je echt in een flow zat, waarop alles vanzelf ging. Daar ligt je kracht.” Het is volgens Bouwmeester ook niet zo dat je ongeschikt ben voor een gehele branche, niet alle bedrijven zijn hetzelfde. ,,Misschien pas je wel goed binnen het ene bedrijf en niet bij het andere. Bekijk bij welk bedrijf je meerwaarde kan hebben voor je een beslissing neemt.” 

Does werkt nu als stressspecialist en als trainer. Functies die veel beter bij haar lijken te passen. ,,Mensen zien dit vaak ook als een extravert beroep, net als ondernemer zijn dat ook is. Maar ik heb mijn eigen manier gevonden en als je je niet meer anders voor hoeft te doen in je werk, heb je alleen nog maar plezier.”

Met deze tips van coach Charlotte van ‘t Wout voel je je als introvert fijner op je werk: