Kom jij nog aan werken toe? ‘De gemiddelde kenniswerker is elke zes minuten afgeleid’

Op de basisschool had ik een lerares die het als taak zag om ons aandachtsvermogen te trainen. Kregen we een taakje, dan diende het in de klas muisstil te zijn. Ze hield ons met argusogen in de gaten. Raakte je even afgeleid of begon je een gesprekje, dan schalde ze: “CON-CEN-TRA-TIE!”, en wist je niet hoe snel je weer aan het werk moest.

Destijds vond ik dat vreselijk, maar inmiddels zou ik er wat voor geven om iemand te hebben die mijn aandachtsspanne bewaakt. In mijn volwassen leven is mijn concentratie namelijk vaak ver te zoeken. Er gaat geen kwartier voorbij zonder dat ik gestoord word door een telefoontje, appje of mailtje. Komt de afleiding even niet van buitenaf, dan doe ik zelf het storen wel. Is een taak moeilijk, dan zoekt mijn hoofd vaak de weg van de minste weerstand: ik zoek mijn favoriete nieuwssite op, of heb spontaan zin in koffie. De diepe concentratie blijft zo uit, en ik blijf dus de hele dag aan de oppervlakte hangen.

Ik ben niet de enige, zo blijkt uit Stolen Focus, het nieuwe boek van journalist Johann Hari. In zijn boek betoogt hij dat het geen toeval is dat we de afgelopen decennia steeds vaker afgeleid zijn geraakt. We ploegen tegenwoordig op onze werkdag door bergen informatie. We switchen continu tussen taken. Dit verhindert dat we in de flow terechtkomen: de gemiddelde kenniswerker is elke zes minuten afgeleid, en 40 procent van de werkenden haalt de hele dag geen halfuur zonder afleiding. En we hebben ook nog te maken met kwaadaardige social-algoritmes die precies weten hoe ze ons kunnen manipuleren om tijd op hun platforms te spenderen. Ons concentratiegebrek is dus precies de bedoeling.

Volgens Hari ligt de schuld daarvoor dus niet bij ons, maar bij onze omgeving. Zijn oplossing: Big Tech aan banden leggen, werkplekken concentratie-vriendelijker maken en kinderen meer vanuit hun eigen nieuwsgierigheid leren denken, in plaats van wat ze van school móeten. U begrijpt, een betoog naar mijn hart.

In de tussentijd zullen we het helaas vooral zelf moeten oplossen. Daarom heb ik inmiddels maar een van Hari’s tips gevolgd: ik heb de app Freedom op mijn computer geïnstalleerd. Die zet je op een bepaalde tijd, en dan blokkeert hij alle afleidende sites. Kun je je toch niet beheersen en tik je het webadres van je favoriete nieuwssite in, dan krijg je een felgroen scherm te zien met de tekst: je bent vrij, ga nu maar grootse dingen doen. En zo is het maar net.

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover de boeken Fokking druk (2018), Werken met millennials (2019) en Werk kan ook uit (2020). 

Wat sociale media precies zo verslavend maakt, legt Thijs Launspach uit in deze video: