Voor het onderzoek van Harvard werd vier jaar aan data bekeken van een groot Amerikaans bedrijf in de agrarische sector. De 300 werknemers daar mogen grotendeels zelf beslissen met wie ze samenwerken. Ook moeten ze hun eigen functioneren en dat van hun collega’s beoordelen, een systeem dat in Amerika redelijk ingeburgerd is om het teamproces te verbeteren.

Wat bleek? Een kritische beoordeling is voor veel werknemers geen motivatie om aan zichzelf te werken, maar een regelrechte bedreiging voor hun zelfbeeld.

Als een werknemer feedback ontving die zijn werk lager inschatte dan hij of zij dat zelf deed, dan werd de criticus vervolgens zo veel mogelijk ontweken. Indien mogelijk werd gevraagd om die persoon te laten vervangen bij de volgende beoordeling. Als diegene zich in dezelfde kring bevond op het werk, ging de bekritiseerde werknemer actief op zoek naar een samenwerking met nieuwe of andere contacten die positiever waren over zijn functioneren.

,,Hoe meer negatieve feedback de werknemers ontvingen, hoe meer moeite ze besteedden aan het opbouwen van nieuwe netwerken,’’ zegt Paul Green, één van de onderzoekers, tegen Harvard Business Review. Green en zijn collega’s testten hun vondsten ook in een kunstmatige setting: proefpersonen werden eerst per paar gevraagd een kort verhaal te schrijven, waarna de partners elkaars werk moesten beoordelen. Ook hier gold hetzelfde principe: wie negatieve feedback kreeg, vroeg vele malen vaker om een andere partner.

Green en zijn collega’s noemen dit verschijnsel ‘shoppen naar bevestiging.' ,,Zelfs als de negatieve feedback behulpzaam is bedoeld, wordt deze nog steeds gezien als een bedreiging. Het shoppen naar bevestiging komt voort uit het idee dat voor een positief zelfbeeld bepaalde sociale contacten nodig zijn die ons helpen dat beeld intact te houden.’’

Logisch, volgens Green. ,,Uit eerder onderzoek is gebleken dat een dergelijke bedreiging voor het zelfbeeld niet alleen gevolgen heeft op het gedrag maar ook op de gezondheid: je kunt er lethargisch, angstig of depressief van worden. Je reageert door iets te doen waar je je beter door voelt.’’ Of zoeken naar bevestiging een bewust of onbewust proces is, is nog niet bekend. ,,We hebben in ieder geval een enorm diepe behoefte ons te omringen met mensen die ons ondersteunen. Als het moet, zijn we bereid daar ver voor te gaan.’’

Green ziet dit gegeven bevestigd in persoonlijke relaties. ,,Ik krijg best vaak kritiek van mijn echtgenote, maar dat zorgt er niet voor dat ik elders bevestiging ga zoeken of dat ik de relatie wil beëindigen. Dat komt doordat zij me die feedback geeft binnen de bredere context van een positieve en bevestigende relatie.’’

Hoe zorgen bedrijven ervoor dat onderlinge feedback nuttiger wordt? ,,Het begint met het scheppen van een positieve omgeving, waar feedback er niet toe leidt dat iemand zich bedreigd voelt.’’ Helaas zijn er veel elementen binnen menig bedrijfscultuur die de omgeving allerminst veilig maken. ,,Strijd om promoties en het krimpen van organisaties bouwen als het ware muren tussen mensen. We moeten structuren opbouwen die dat wegnemen. Moeilijk, maar het is te doen. Dit is de eerste stap.’’ 

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief! 

In deze aflevering van De Succesminuut legt Charlotte van 't Wout uit hoe je het beste kritiek kunt leveren op een collega: