Niemand ontkomt aan het maken van denkfouten (dus jij ook niet)

Ben jij gevoelig voor reclame? Zou jij minder snoepen als de snoeppot op het werk een meter verder van je werkplek wordt gezet? Maak jij meer denkfouten dan je collega’s? Grote kans dat je op al deze vragen nee antwoordt.

Sinds ik deze column schrijf, krijg ik wel eens samenzweerderige mails van mensen die denken dat ze minder denkfouten maken dan anderen. Ze zien de onzichtbare gorilla wél en weten alles van goede planningen maken. En ze willen graag van mij horen dat ze bij een geheim genootschap van slimmeriken horen.

Ik wil ze niet teleurstellen, maar denken dat je minder denkfouten maakt dan anderen is óók een denkfout. Dit heet de bias blind spot: een blinde vlek voor je eigen denkfouten. Iedereen maakt namelijk denkfouten. We lijden aan vooroordelen, blijven hangen in onze eigen overtuigingen en zijn bang voor verlies. Zo zitten onze hersenen nou eenmaal in elkaar.

Amerikaanse onderzoekers wilden weten hoeveel mensen lijden aan deze bias blind spot. En dat zijn er nogal wat. Slechts 1 van hun 661 proefpersonen dacht dat ie misschien wel iets meer fouten maakt dan gemiddeld. Maar we kunnen niet allemáál beter zijn dan de anderen.

Het is ook lastig. Onze eigen denkfouten zien we niet, ze gebeuren allemaal onbewust. Wanneer we onze gedachten nagaan, komen we allemaal heel rationele en verstandige beslissingen tegen. Wij zien de wereld echt zoals hij is.

Bij anderen kijken we naar hun gedrag, omdat we nou eenmaal niet in hun hoofd kunnen kijken. En dan zien we toch een hoop rare fratsen. De maatregel die het management nu weer bedacht heeft, die hoge heren en dames laten zich ook van alles aannaaien. Nadenken ho maar.

Heb je erg veel last van de bias blind spot, dan maak je waarschijnlijk juist meer denkfouten. Ga maar na: je vindt iedereen om je heen slechte beslissers, dus je gaat toch zeker niet naar die idioten luisteren? Ook is de kans dat jullie samen tot een oplossing komen klein. Waarom zou je je aanpassen aan mensen die het vertikken om na te denken? Adviezen om zelf denkfouten te voorkomen sla je in de wind: heb jij niet nodig.

Denken dat je geen denkfouten maakt, leidt tot meer denkfouten. Mijn advies: durf te twijfelen.

Mannen hebben grotere hersenen dan vrouwen. Maakt dat ze ook slimmer? Professor Geurts legt het uit: