Werkgevers en recruiters stellen tijdens sollicitatiegesprekken vaak lastige vragen. Waarom doen ze dat, hoe moet je ze beantwoorden en welke vragen gaan te ver?

Soms proberen werkgevers je met lastige vragen op het verkeerde been te zetten. Blijf dan ook altijd alert. Barry Schillemans, HR-manager bij IT-bedrijf Macaw: „Aan het einde van het gesprek stel ik sollicitanten de vraag welke vraag ik ze niet heb gesteld, maar die ze wel hadden verwacht. Mijn doel is te peilen hoe een kandidaat zich heeft voorbereid. Wat is zijn of haar mindset: zekerheid of onzekerheid?”

Een mindset zegt veel over de mate waarin iemand bij een bedrijf past. Carrière maken is daarin vaak niet per se de eigenschap waar werkgevers naar zoeken. Zo stelt Jeannine Peek, algemeen directeur van Dell Nederland, altijd de vraag: „Wat is de belangrijkste factor in iemands succes, en waarom? De ene kandidaat zal een antwoord geven waaruit blijkt dat een goede balans tussen werk en privé de sleutel tot succes is, terwijl een ander de naam van een collega of manager zal noemen. Ik vind het belangrijk dat iemand hier over nadenkt.” 

Vragen waar geen juiste antwoorden op zijn, blijken populair tijdens het sollicitatiegesprek. „Vaak stel ik de vraag wanneer de sollicitant voor het laatst het gevoel had dat hij of zij door de grond wilde zakken”, aldus Geraldine van den Berg, momenteel HR-manager bij Basefarm en Login Consultants. „Ik vraag mensen die situatie te benoemen, te vertellen hoe ze het hebben opgelost en wat ze ervan geleerd hebben. Uit hun antwoord leer ik iets over hun persoonlijkheid. Heeft iemand zelfinzicht, bijvoorbeeld. En kan hij van zijn ervaringen leren?” 

Bovengenoemde vragen zijn lastig om te beantwoorden, maar kunnen wel door de beugel. Soms worden er tijdens een sollicitatiegesprek echter vragen gesteld over privézaken die ongepast of zelfs onwettig zijn. Er zijn simpelweg grenzen aan vragen die gesteld mogen worden tijdens een sollicitatie. Krijg je vragen die niets met de functie te maken hebben, ronduit persoonlijk zijn of gewoon kwetsend, dan heb je drie opties:

„Je kunt opstaan en weglopen. Je kunt afgemeten zeggen dat je op die vraag geen antwoord hoeft te geven. Of je geeft professioneel antwoord zonder er echt op in te gaan”, zegt talentcoach Stephanie Kapsis. Zij adviseert het laatste. „Je stelt jezelf meewerkend op en laat tegelijkertijd zien dat je ze door hebt.” Overigens zitten achter ongepaste vragen niet altijd kwade bedoelingen, volgens Kapsis. „Soms is het gebrek aan training of onhandigheid. Beschouw daarom altijd eerst goed de situatie, voordat je definitief de deur dichtgooit.”

Maar hoe te reageren op vragen als: ‘Wil je kinderen?’, ‘Kom je wel werken als je kind ziek is?’, ‘Op welke politieke partij stem je?’, ‘Sta eens op en loop eens een rondje door de kamer?’ of ‘Wat zouden mensen over je zeggen bij jouw uitvaart?’ Vaak is het duidelijk of een vraag over het randje is, maar dat hangt ook af van je persoonlijke smaak.

„Twijfel je over de intenties van een vraag, dan kun je altijd reageren met een wedervraag”, zegt Kapsis. „Waarom willen ze dit weten, is het van belang voor de functie? Ga ook bij jezelf te rade of dit een bedrijf is waar je überhaupt wil werken.” Bovendien heeft elk nadeel zijn voordeel. Mocht je de vraag zo ongepast vinden dat je het (digitale) sollicitatiegesprek meteen wilt stoppen; dan klap je gewoon je laptop dicht. 

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: