Overmoedige baas intimideert erop los
#MeTooWat de #MeToo-bekentenissen onder meer laten zien, is dat seksuele intimidatie vaak voorkomt op de werkvloer. Hoe komt dat? We vragen het psycholoog en communicatiewetenschapper Jaap van Ginneken, die zich verdiepte in de psychologie van de macht.
Delen per e-mail
Van Ginneken analyseerde voor een van zijn boeken het gedrag van ruim vijftig machthebbers, zowel in de politiek als het internationale bedrijfsleven. Het aantal gevallen van seksuele intimidatie bleek verbazingwekkend hoog. Hoe verklaart hij dat?
,,Op de werkvloer is er altijd een zekere onderhuidse spanning. Mensen zijn weg van huis en komen andere potentiële partners tegen. Dat is vaak opwindend. Er hangt soms een flirterige sfeer, er worden dubbelzinnige opmerkingen gemaakt en er wordt hard gelachen. Dat is het eerste dat je moet vaststellen”, zegt Van Ginneken. ,,Daarnaast werken mannelijke bazen vaak met vrouwen in een ondergeschikte positie, dat werkt grensoverschrijdend gedrag in de hand. Bazen en secretaresses zijn bijvoorbeeld een klassiek ding. Het gebeurt aan de lopende band.''
Komt seksuele intimidatie alleen voor in de top of in alle lagen van een bedrijf?
,,De competitie tussen mannen wordt aangedreven door testosteron. Iedere ronde waarbij mannen een stukje hoger op gaan of een competitie winnen, is er een nieuwe testosteron-rush. Dat leidt vermoedelijk tot overmoedig gedrag en een seksueel optreden ligt door testosteron voor de hand, maar ook affaires over geld hangen hiermee samen. Het wonderlijke is dat er aanwijzingen zijn dat mensen aan de allerhoogste top, die al een hele carrière van competitie achter de rug hebben, verslaafd raken aan het nemen van risico’s. Het wordt dus niet minder, hoger aan de top. Integendeel.”
Hoe verklaart u de impact van #metoo op dit moment? Waarom worden alle verhalen juist nu gedeeld?
,,Seksuele chantage en schandalen zijn aan de orde van de dag. De laatste jaren is er bijna ieder jaar een groot schandaal in dit genre. Nu is het groter. Ik denk dat dat deels is te verklaren doordat het in Hollywood is gebeurd, dat is in ons gezichtsveld een beeldvullende entiteit. Tegelijkertijd is het misbruik aangekaart door bekende vrouwelijke filmsterren. En meteen een heel zooitje tegelijk.”
Hoe voorkomen we dat dit nog kan gebeuren in de top?
,,Meer vrouwen in topposities, dat scheelt al. Die zitten anders in elkaar, al is niet uitgezocht hoe dat precies werkt met overmoed bij vrouwen. Daarnaast is het belangrijk dat reglementen moeten worden nageleefd en bijvoorbeeld ambtstermijnen worden gelimiteerd. Veel machthebbers hebben het gevoel dat ze onaantastbaar zijn en het is lang geleden dat ze voor het laatst zijn tegengesproken.”
Maar machthebbers hebben toch vaak zelf invloed op de reglementen?
,,Klagers ontvangen vaak te weinig steun uit de omgeving als een machthebber de regels overtreedt. Als de omgeving niet luistert naar de verhalen en zegt dat je niet moet zeuren, zal er niet worden opgetreden. Er moet een en lik-op-stukbeleid gelden.”
Gaat er nu door alle ervaringen die gedeeld zijn onder #MeToo iets veranderen?
,,Ik denk dat mannen nu beter op hun tellen zullen letten. Het is deze keer groter dan bij andere schandalen. Dat geeft meer aanleiding om te denken dat het iets duurzaam verandert. Het hangt misschien ook samen met de machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen die stukje bij beetje gelijkwaardiger zijn geworden. Twintig of dertig jaar geleden had dit niet kunnen gebeuren.”
En hoe kunnen werknemers zichzelf wapenen tegen een baas die geneigd is tot seksuele intimidatie?
,,Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ik denk dat het in ieder geval heel belangrijk is om vanaf het begin duidelijk je grenzen te bewaken. Het is voor zo’n baas een spelletje dat vaak stapje voor stapje verder gaat. Wanneer je duidelijk aangeeft dat je er niet van gediend bent en benoemt dat je er een kwestie van maakt als het doorgaat, maak je meer kans dat je goed wegkomt dan wanneer je de zaken eerst even op z’n beloop laat. Daarnaast is het belangrijk om er met anderen over te praten. Mocht het later toch tot een zaak komen, dan weten anderen ook dat het heeft gespeeld.”
Lees alle artikelen op het gebied van werk en carrière op AD Werkt en meld je aan voor de nieuwsbrief!
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Waarom er vaak een ‘kattenluikje’ in vrachtwagens zit
Vrachtwagens en opleggers van vrachtwagencombinaties hebben vaak een soort kattenluik aan de achterkant. Maar waar dient deze voor en waarom hebben ze er niet allemaal een? -
TNO: tienduizenden Nederlanders seksueel geïntimideerd op het werk
Jaarlijks krijgen zo'n 134.000 mensen in Nederland te maken met ongewenst seksueel gedrag op het werk. Dat blijkt uit cijfers van TNO, waar RTL Nieuws de hand op wist te leggen. -
Thuiswerkers bespied met gluurapparatuur: ‘Je zou je mensen ook gewoon kunnen vertrouwen’
Psycholoog Thijs Launspach is stressexpert en auteur van het boek Fokking druk. Hij verwondert zich over het moderne werken en geeft elke week tips voor meer geluk en minder stress op je werk. Vandaag: gluurapparatuur. -
Dit is waarom we soms liever onze eigen prestaties saboteren
Gedragspsycholoog Chantal van der Leest bekijkt onze gedragingen op de werkvloer: wie of wat bepaalt onze dagelijkse beslissingen? Vandaag: zelfsabotage. -
PREMIUM
Michael drukte voor corona posters voor UEFA en het Songfestival: ‘Nu maken we mondkapjes voor Gordon’
Het moest hét jaar worden voor Michael van der Zee (55) en zijn succesvolle printbedrijf. Met klanten als UEFA en Songfestival zou het drukker worden dan ooit. Maar toen kwam corona en smolt zijn omzet bijna helemaal weg. ,,Ik heb een week vreselijk de pee in gehad. Toen heb ik het roer helemaal omgegooid.”
-
PREMIUM
Zo voed je je kind financieel op: 'Het helpt om een zakgeldcontract op te stellen’
Praten over geld, het blijft ongemakkelijk. Zelfs met onze eigen kinderen. Ouders zitten dus vaak met vragen over zakgeld: wanneer ermee te beginnen, wanneer geef je ‘opslag’, wat kun je doen als je een samengesteld gezin hebt, en mogen grootouders ook een centje geven? Ouders hebben de meest uiteenlopende vragen, die we voorleggen aan zakgeldexpert Annelou Van Noort. ,,Het is belangrijk dat je luistert naar je buikgevoel.” -
PREMIUM
Meer kans op een goede baan dankzij deze koffiebar: ‘Moeten wennen weer acht uur op een dag in de benen zijn’
Weer terug naar een baan in de maatschappij. Daar zorgen ze in deze koffiebar voor. Naaldwijker Frank Baggerman en Rotterdammer Perry van Gils maken zich hard voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. -
Personeel Makro in onzekerheid over baan: ‘Spanning is om te snijden’
Zo'n driehonderd werknemers bij groothandelsketen Makro verliezen door een reorganisatie hun huidige baan. Makro telt zeventien vestigingen in ons land en wil zijn verkooporganisatie veranderen. De medewerkers die boventallig worden verklaard, kunnen solliciteren op een andere functie binnen het bedrijf. ,,De spanning is om te snijden.’’