Rsi en thuiswerken: ‘Geen dure middelen nodig om klachten te voorkomen’

Rsi, afkorting van repetitive strain-injury, is een verzamelnaam voor spier- en gewrichtsklachten in de bovenrug, de nek, schouders, ellebogen, armen, handen, polsen en vingers. Boosdoeners zijn vaak repeterende bewegingen en langdurig in dezelfde houding zitten. Tintelende vingers of een stijve nek zijn veelvoorkomende klachten die horen bij rsi, of tegenwoordig ook wel KANS genoemd, dat voor klachten arm, nek en schouder staat.

Tijdens de coronapandemie onderzocht de Arbo Unie, die werkende mensen en organisaties met vragen over werk en gezondheid helpt, de thuiswerksituatie van werknemers. Ruim 35 procent van de 2500 respondenten gaf toen aan door thuiswerken last te hebben van lichamelijke klachten, zoals (pijn)klachten aan schouder, nek, hals en arm.

Volgens vakbond CNV hadden in oktober 2020 vier op de tien thuiswerkers vaker last van fysieke klachten dan voor de coronacrisis toen zij nog op kantoor werkten. Bijna een op de vijf thuiswerkers heeft nog altijd last van lichamelijke klachten, zoals een zere arm, nek of schouder blijkt uit een vervolgonderzoek van afgelopen februari (17 procent). Volgens ditzelfde onderzoek heeft bijna een kwart van alle thuiswerkers geen werkplek die voldoet aan de Arbo-voorwaarden (26 procent)

Toch blijft het lastig om vast te stellen of rsi-klachten door het vele thuiswerken zijn toegenomen. Volgens het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) en onderzoeksbureau Mediquest is dat namelijk niet het geval. Zij onderzochten data van ruim 500.000 patiënten die naar de fysiotherapeut gingen voor nek- en schouderklachten en constateerden geen stijging.

Een mogelijke verklaring volgens KNGF is het aantal mensen dat tijdens de crisis thuis kwam te zitten door bijvoorbeeld de sluiting van de horeca. Een eventuele toename van klachten zou daarmee weg kunnen vallen tegen een afname van klachten bij de groep mensen die thuis zonder werk zat. Nettoresultaat: geen stijging. Maar ook het niet naar de fysiotherapeut willen gaan uit angst voor besmetting of de hoop dat de klacht vanzelf overgaat, kan een vertekend beeld geven.

Toename of niet, rsi-klachten kunnen zeker ook thuis ontstaan. Katrien de Graaf is ergonoom bij Ergoprofs en geeft onlinewerkplekadvies en webinars over een goede thuiswerkplek. Volgens haar hebben steeds meer mensen inmiddels een los toetsenbord en een losse muis, wat een goede werkhouding bevordert. 

Tegelijkertijd ziet De Graaf dat veel mensen nog vaak hun laptop als beeldscherm gebruiken en aan een niet-verstelbare tafel werken. ,,Door veel werkgevers en werknemers wordt heel makkelijk genoegen genomen met in mijn ogen vrij ongezonde omstandigheden. Ze denken vaak dat ze allerlei chique en dus dure middelen nodig hebben voor een goede werkplek, maar het kan ook met een creatieve oplossing.”

Van ergonomen tot fysiotherapeuten, iedereen is het erover eens wat je moet doen om klachten te voorkomen: bewegen. Karin de Nijs is Europees ergonoom bij Arbo Unie en krijgt veel vragen van werkgevers over hoe zij met dit soort klachten bij werknemers moeten omgaan. Er is volgens haar geen one-size-fits-all-aanpak. ,,Hybride werken vraagt om maatwerk. Ons belangrijkste advies is altijd: zorg voor een goede werkplek en beweeg meer. Maar ook zaken als sociale verbinding, mentale belasting en sociale veiligheid zijn van belang om je prettig en vitaal te voelen.”

De belangrijkste tip van ergonoom De Graaf is om alle online-overleggen staand te doen. Een laptop is immers zo te verplaatsen en kun je tijdens het overleg op een vensterbank of een krukje zetten. ,,Dit is nog veel belangrijker dan de ergonomische omstandigheden. Als je staat, of even een micropauze neemt en bijvoorbeeld koffie haalt, dan gaat je energieverbruik omhoog en het verlegt de belasting van je spieren en pezen.”

Bij langdurig zitten, functioneren je organen niet naar behoren, is je energieverbruik erg laag en belast je dezelfde spieren en pezen. Je verhoogt hiermee het risico op klachten. Dat betekent volgens De Graaf niet dat je de halve dag moet staan. ,,Kijk naar wat voor jou haalbaar is. Idealiter wissel je elk uur van houding, maar het moet jouw productiviteit niet in de weg zitten.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: