Ruim helft Nederlanders gediscrimineerd tijdens sollicitatie

Voor het onderzoek, gehouden door Motivaction in opdracht van Nationale Vacaturebank en Intermediair, werden ruim 2000 Nederlanders - onder wie werknemers, werkgevers en werkzoekenden - gevraagd naar hun ervaringen met discriminatie op de arbeidsmarkt. Vooral in het sollicitatieproces kregen de ondervraagden hiermee te maken: 55 procent zegt weleens gediscrimineerd te zijn bij het sturen van een sollicitatiebrief of -mail of een inschrijving voor werk. 53 procent stelt discriminatie te hebben ervaren tijdens een sollicitatiegesprek. 

Leeftijd is de meest genoemde grond van discriminatie in het sollicitatieproces (volgens 53 procent). Op de tweede plaats staat afkomst met 27 procent, gevolgd door uiterlijke kenmerken (25 procent). Bij die laatste twee gronden is er volgens Sharita Boon van Nationale Vacaturebank wel sprake van enige overlap: ,,Discriminatie op uiterlijke kenmerken kan ook te maken hebben met iemands afkomst. Hoe iemands haar eruitziet of de kleur van iemands huid kan leiden tot de vraag: ‘Waar kom je vandaan?’’ 

Ondervraagden meldden daarnaast discriminatie op (achter)naam (22 procent), geslacht (18 procent) en seksuele voorkeur (3 procent).

Ook 217 werkgevers beantwoordden voor het onderzoek vragen over de rol van discriminatie in hun organisatie. Boon: ,,Tussen wat werkgevers zien en wat werknemers en werkzoekenden zeggen dat er gebeurt, blijkt een groot verschil te zitten. Van de werknemers zegt 57 procent van de ondervraagden dat discriminatie op de arbeidsmarkt een probleem is, en onder (tijdelijk) werklozen is dat zelfs 73 procent. Maar onder werkgevers is ‘slechts’ 43 procent het met die stelling eens. In dat verschil zitten dus organisaties die het niet doorhebben of misschien niet willen zien.’’  

Discriminatie komt niet alleen voor in het sollicitatieproces, maar ook op de werkvloer. Veertig procent zegt weleens een ervaring te hebben gehad met collega’s of een leidinggevende waardoor ze zich gediscrimineerd voelden. Op de werkplek worden er volgens 56 procent weleens discriminerende grappen gemaakt en 51 procent hoort er opmerkingen ‘die eigenlijk niet kunnen.’ 

Boon ziet nog steeds te weinig bewustwording over de rol die discriminatie speelt op de arbeidsmarkt. ,,Uit de cijfers blijkt dat het voorkomt en toch zullen niet veel mensen zeggen dat ze discrimineren. Maar het moet ergens vandaan komen. Als het ons zelf niet overkomt, is het makkelijk de ogen te sluiten voor het probleem.’’  

Werkenden en werkzoekenden die gediscrimineerd worden, staan vaak alleen, ziet Boon. ,,Wat kan je doen als sollicitant? Er zijn mensen die aangeven dan maar hun achternaam te veranderen of hun leeftijd te verzwijgen op hun cv, maar het is natuurlijk schrijnend dat iemand zich genoodzaakt ziet dat te doen. Het probleem ligt niet bij degene die gediscrimineerd wordt, maar in het selectieproces dat hem of haar zo uitsluit.’’

Werkgevers moeten beseffen dat het essentieel is om discriminatie op de arbeidsmarkt te bestrijden. ,,In de eerste plaats voor de mensen die met discriminatie te maken hebben, maar ook voor de organisatie. Inclusiviteit bevorderen en discriminatie tegengaan zorgt voor een sociaal veilige werkplek. Dat brengt meer werkgeluk en dat hebben werknemers nodig om productief te kunnen zijn en resultaten te behalen”, stelt Boon. ,,Het goede nieuws is dat werkgevers in recente jaren meer lijken in te zien dat ze hier een rol in te spelen hebben. In het onderzoek zegt 25 procent van de werknemers dat hun bedrijf aandacht aan het onderwerp besteedt. 77 procent daarvan zegt dat hun organisatie gedragsregels heeft ingesteld.’’

Een goed begin. ,,Maar bedrijven moeten ook hun wervings- en selectiebeleid kritisch bekijken. Consequent werknemerstevredenheidsonderzoek kan helpen discriminatie op de werkvloer beter te signaleren.’’ 62 procent van de werkgevers zegt dat zij een belangrijke schakel zijn in het tegengaan van discriminatie in het sollicitatieproces. ,,Maar het weten is nog iets anders dan actie ondernemen. Nu is het tijd om door te pakken.’’

Lees hier ook de verhalen van drie Nederlanders die te maken kregen met discriminatie op het werk.

Door onbewuste vooroordelen en stereotypes discrimineren we soms zonder daar erg in te hebben, weet sociaal psycholoog Daniël Wigboldus: