Vastgeroeste denkbeelden houden ouderen aan de kant

Dat oudere werklozen achteraan in de rij staan, is op zich niet nieuw. Maar de verwachting was dat als de rij maar kort genoeg wordt, ze vanzelf aan de beurt komen. En daar lijkt het nu niet op.

Ten opzichte van een jaar geleden daalde werkloosheid bij mannen en vrouwen tussen de 55 en 65 jaar minder hard dan de gemiddelde werkloosheid. Die leeftijdscategorie profiteerde dus minder van de aantrekkende arbeidsmarkt.

Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. ,,Er is vaak een mismatch tussen de vraag van de werkgever en wat de werkloze te bieden heeft’’, zegt Kène Henkens, hoogleraar pensioensociologie, verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi).

Dat herkent Joop Schippers, hoogleraar arbeidsmarkt. ,,Oudere werklozen hebben niet altijd hun kennis up to date gehouden. Die moeten eerst een maand of zo worden bijgeschoold. Dan denkt een werkgever, ik neem liever een jongere die morgen kan beginnen.’’

Maar die jongere is er vaak niet. Dat wil nog niet zeggen dat de oudere dan automatisch aan de beurt komt. ,,Vaak denkt een werkgever ik zoek nog even verder en laat deze order maar even lopen’’, ziet Schippers.

Ook vooroordelen spelen soms een rol. Werkgevers zijn bang dat ouderen vaker ziek zijn of minder flexibel. En een bouwbedrijf zal ook eerder een jonger iemand aan nemen dan een oudere vanwege de fysieke belasting van het werk.

Maar ook gezonde goed gekwalificeerde oudere werklozen merken dat hun kans op een baan kleiner is. En dat heeft vaak met beeldvorming te maken. ,,Er spelen onuitgesproken leeftijdsnormen mee’’, ziet Henkens. ,,Voor veel werkgevers voelt het toch raar om een ouder iemand aan te nemen. Dat zijn ze niet gewend. Ze zoeken iemand die op het bestaande team lijkt. Als de gemiddelde leeftijd van de werknemers 35 is voelt het toch gek aan iemand van 62 aan te nemen.’’

Dat is vaak geen kwade wil bij werkgevers meent Schippers. ,,Werkgevers zijn niet gewend om ouderen aan te nemen. Het is nog steeds standaard een jongere aan te nemen.’’

De hoogleraar wijst op de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. ,,Die hebben ook stapje voor stapje hun plek gevonden op de arbeidsmarkt. Dat proces heeft tientallen jaren geduurd. Zo zal het ook gaan met ouderen.’’

Henkens ziet ook veranderingen. ,,Ouderen moeten langer doorwerken. Lang was het dat mensen boven de zestig eerder stopten met werken. Dat is niet langer meet het geval. De arbeidsdeelname van ouderen is enorm gestegen.’’

Dat heeft invloed op de beeldvorming. Waar vroeger geen oudere te bekennen was op de werkvloer, zijn ze nu op veel plekken duidelijk aanwezig. ,,Daardoor veranderen ook de normen’’, ziet Henkens. Werkgevers wennen aan de aanwezigheid van oudere werknemers.

Maar dat zal niet meteen een betere positie van oudere werkzoekenden betekenen, vreest Schippers. ,,Ouderen werken langer door. Daar raken we aan gewend. Maar ouderen in dienst houden is iets anders dan ouderen aannemen.’’