Veran Heijboer is visagist van de overledenen: Dit is een heel mooi vak

"Ik had die eerste dag werkelijk geen idéé wat mijn gevoel met me zou doen op het moment dat zo'n laken wordt opengeslagen. Die eerste keer bleek het gelukkig een rustige aanblik te zijn van een man op leeftijd. De ogen en mond vredig gesloten. De eerste aanraking, dát was wel echt even schrikken. Zo intens koud, dat had ik me op voorhand niet kunnen voorstellen. Ik herinner me van die eerste weken vooral dat ik alles voelde wat ik deed. Het aanbrengen van oogkapjes, het dichtnaaien van de mond, alles voelt aan alsof je het bij jezelf doet. Dat went pas na een tijdje."

"Een collega van me wrijft, wanneer ze klaar is, altijd nog even over de hand van de overledene. 'Nou, het ga u goed hoor', zegt ze dan. Praten met de mensen die we verzorgen doen we volgens mij allemaal. Dat gaat vanzelf. Laatst kwam er bijvoorbeeld een jonge jongen binnen van een jaar of 20. Overleden als gevolg van een verkeersongeval. Dan verneem je het verhaal achter de persoon en komen er vanzelf emoties los. 'Jongen toch', hoorde ik mezelf zeggen, 'nou lig je hier. Wat heb jij nou toch mee moeten maken.' Je praat alsof de persoon er nog even is. Voor je eigen gevoel, denk ik."

"Bij de laatste verzorging kijk je met veel aandacht naar de persoon die voor je ligt. Het uiteindelijke beeld moet kloppen bij het beeld dat mensen van de overledene hebben. Bij mannen breng je bijvoorbeeld nooit glanzende make-up aan. Dat oogt vreemd. Je wilt geen man in de kist die lippenstift op heeft. Als we bij mannen al iets op doen, is dat hooguit wat doffe poeder, losjes aangetipt. Het is hierbij belangrijk dat je de kleurenkaart goed kent. Stel je voor dat iemands huid door ziekte erg geel gekleurd is, dan begin je met lila of paars als tegenhanger. Daarmee creëer je een basis van waaruit je verder kunt werken. Je kiest ook nooit voor één egale kleur. Dat oogt onnatuurlijk. Mijn airbrush is in veel gevallen het meest ideale instrument. Daarmee breng je poederkleur aan met behulp van compressielucht. Dit geeft je de mogelijkheid om heel precies te werken."

"Je groeit in dit vak. Er zijn verschillende cursussen voor: van de eerste piëteitsvolle verzorging tot complete reconstructie. Dat laatste is soms moeilijk, maar wel erg dankbaar om te doen. Je geeft mensen letterlijk weer een gezicht waarvan nabestaanden afscheid kunnen nemen. Daar is soms creativiteit voor nodig. We hebben alle mogelijke hulpmiddelen voorhanden om tot een mooi resultaat te komen. Vaak werken we met was, dan ben je aan het boetseren op basis van een foto of de delen van het gezicht die nog intact zijn. Soms ben je bezig botjes opnieuw te reconstrueren of huid aan elkaar te naaien. We gebruiken papier, watten of hout, net wat nodig is om iets op te vullen of te fixeren."

"Voordat mijn eigen oma overleed, zei ze geen verzorging te willen. 'Ga je je oma zó neerleggen?' vroegen collega's me. We zijn er zo op gebrand dat iedereen netjes en verzorgd in de kist ligt, dat het bijna tegennatuurlijk voelde. Zelfs wanneer het een uitvaart met gesloten kist betreft, of een sociale uitvaart in opdracht van de gemeente, houd je er altijd rekening mee dat op het laatste moment iemand de overledene nog wil zien. Bovendien is het ook een vorm van laatste eer betonen."

"Voor de ene familie is het belangrijk dat de overledene er tot op het eind aan toe bij ligt alsof hij slaapt. Anderzijds zijn er mensen die menen dat je best mag zien dat iemand dood is. Het zichtbare verval, in de dagen tot de uitvaart, maakt het afscheid soms makkelijker te accepteren. Je moet dit per situatie aanvoelen. Bijvoorbeeld door de nabestaanden te vragen of ze willen dat ik de make-up nog even aanstip. Ook onder collega's bestaan hierin verschillen van opvatting. Zelf ben ik meer het type van de slapende mens."

"De verzorging van kinderen raakt me het meest. Maar ook wanneer ik een man van 80 tegen zijn geliefde vrouw hoor zeggen: 'We zijn snel weer samen', sta ik met een brok in mijn keel. Wetende dat hij dit immense verlies in de laatste jaren van zijn leven alléén moet dragen. Na al die tijd samen. Dat verdriet is haast onmenselijk."

"Wij zijn niet van steen. Je voelt het verdriet van de nabestaanden. Als ik bij mezelf merk dat er tranen komen, dwing ik mezelf om even aan de boodschappen te denken. Je zoekt naar een balans. Me helemaal afsluiten is geen optie. Dan kun je dit werk niet doen. Dan kom je koud en kil over. Helemaal los gaan gaat ook niet. Dan ben je er niet voor de familie. Ik kan verdriet niet wegnemen. Ik kan wel proberen er een mooi afscheid van te maken. Ieder afscheid is in die zin de geboorte van een herinnering. Dat je dat mag doen voor een ander maakt dit tot een heel mooi vak.''