Vroegpensioen voor ‘misschien wel het zwaarste werk van Nederland’, maar niet iedereen profiteert

,,Ik werk al vanaf mijn vijftiende in de slacht, al 35 jaar. Het is ontzettend zwaar, vooral lichamelijk”, vertelt Cees, een vleeswerker die niet met zijn echte naam genoemd wil worden. Hij weet niet hoe hij dit nog moet volhouden tot aan zijn pensioen. ,,Mijn hand is aan mijn pols vastgezet met een metalen plaat. Ik heb zoveel kracht gezet bij het uitbenen van stieren, dat het kraakbeen tussen mijn hand en pols versleten is. Nu doe ik iets lichter werk: kalfsvlees in plaats van rund, maar ik krijg aan mijn andere pols dezelfde klachten.”

Veel duwen en trekken, maar dat is niet het enige dat het werk zwaar maakt. Ook de kou, zo’n 7 graden, eist zijn tol. ,,Het is geen lekkere kantooromgeving”, zegt John Klijn, FNV-bestuurder in de voedingsindustrie. Hij durft te stellen dat het misschien wel het zwaarste werk is van Nederland, in de sector werken zo’n 12.000 mensen. ,,Het sjouwen en het repeterende element maken het zwaar. Het is lopendebandwerk dat op een enorm tempo gaat. Stampen, stampen, stampen.”

Dat de nieuwe regeling terecht is, daar hebben betrokkenen geen enkele twijfel over. Marike Knoef, hoogleraar empirische micro-economie aan Universiteit Leiden: ,,Het is zwaar werk in koude omstandigheden. Wat ik ook vind meewegen is het salaris dat bij dit werk hoort. Als het een zwaar beroep is met een hoog inkomen kun je er zelf voor kiezen eerder te stoppen. Dat is in dit geval heel moeilijk.”

,,Het is een concrete, goede afspraak waar veel mensen gebruik van gaan maken”, zegt Klijn, die de regeling ‘hartstikke nodig’ noemt. ,,Het is een dure maatregel, maar geen luxe afspraak. Mensen vallen gewoon om.” Werkgeversorganisatie COV zat zelf bij de onderhandelingen aan tafel namens 350 bedrijven in de sector. ,,Werken in vlees kwalificeren we als een van de zware beroepen waar de regeling in het pensioenakkoord voor bedoeld is”, aldus Richard van der Kruijk, algemeen secretaris bij COV. Hij verwacht dat er ongeveer 1500 mensen dankzij deze regeling eerder met pensioen kunnen. Dat is een flinke investering vanuit de sector. ,,We schatten de kosten in op 1 tot 2 procent van de loonsom per jaar. Dat komt neer op miljoenen.” 

Toch is er een kritische noot: de afspraken gelden voor mensen die twintig jaar in het vlees werken, waarvan de laatste tien jaar bij huidige werkgever. Dat haalt lang niet iedereen, zoals Cees, die van werkgever wisselde. ,,Het is goed dat die regeling er komt, maar ik heb er zelf niets aan, terwijl ik net zo versleten ben. Dat vind ik krom.” Dat is lastig, geeft ook Knoef aan. ,,Met de flexibele arbeidsmarkt zullen mensen ook vaker van sector veranderen dan voorheen. Neem de situatie in de thuiszorg, daar hebben mensen misschien ook wel in de schoonmaak gewerkt. Het is net zo zwaar, maar er gelden wel andere afspraken.”

Al snapt ze wel waarom deze regeling zo wordt ingevuld. ,,Als je zegt: een jaar is genoeg, dan gaan mensen voor een paar jaar in de vleesindustrie werken. Je wilt niet dat er rare gedragseffecten ontstaan. Het is begrijpelijk, ook omdat de werkgever het zelf moet betalen”, aldus Knoef. ,,Je kunt je wel afvragen of twintig jaar hetzelfde zware werk doen wel wenselijk is. Ik denk dat we uiteindelijk naar een situatie toe moeten waar meer nagedacht wordt over duurzame inzetbaarheid.” 

Namens de werkgeversorganisatie verwacht Van der Kruijk ook dat dat gaat gebeuren en dat deze regeling tijdelijk is. ,,Er is een enorme ontwikkeling op het gebied van arbeidsomstandigheden. Werkplekken worden beter ontworpen zodat het tillen zoveel mogelijk wordt beperkt. Die verandering gaat ook de komende jaren door dus ik verwacht dat er in de toekomst minder noodzaak zal zijn voor aanvullende regelingen en dat het minder zal voorkomen dat iemand twintig jaar lang enkel en alleen in een productiefunctie zit.”  

Cees weet niet of hij de eindstreep gaat halen: ,,Vroeger was het een mooi vak. Nu niet meer. De werkdruk ligt veel te hoog. Het gaat alleen maar om productie, productie, productie. Tien jaar geleden had je in je eentje een heel dier dat je helemaal alleen deed. Breken, uitbenen, kanten, splitsen, vliezen en lapjes snijden om het toonbankklaar te maken. Nu komt dat bijna niet meer voor.” Dat komt volgens hem doordat er geen nieuwe mensen meer te vinden zijn en mensen zonder opleiding, zoals arbeidsmigranten, die plek innemen. ,,Omdat het geen vakmensen meer zijn, krijgt iedereen een gedeelte van het proces. Het wordt lopendebandwerk met de hele dag dezelfde beweging.” Het gevolg? ,,De klachten nemen nog veel sterker toe. Ik zie jonge mensen die al naar hun rug grijpen.”

Bekijk ook: zo probeert de wetenschap veroudering van het lichaam tegen te gaan.

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!