Waarom iets geheim houden niet altijd slim is

Of ik naast mijn arbeidscontract ook even een geheimhoudingscontract wilde tekenen. Dat had ik nog niet eerder meegemaakt bij een nieuwe baan en ik vond het waanzinnig interessant. Wat gebeurde er in dit bedrijf allemaal wat buitenstaanders niet mochten weten? Mijn fantasie sloeg onmiddellijk op hol.

Wanneer mensen het idee hebben dat er informatie wordt achtergehouden, dan willen ze er juist meer van weten. Dit weet actrice Barbra Streisand als geen ander. In 2003 verscheen een foto van haar optrekje in Malibu per ongeluk op het internet, als onderdeel van een groot project waarin de hele kustlijn van Californië in beeld werd gebracht. Een grove schending van haar privacy, vond ‘Babs’. Ze eiste 50 miljoen dollar schadevergoeding en dat de foto werd verwijderd.

Haar poging om haar privacy te beschermen had het tegenovergestelde effect. Had eerder niemand door dat haar huis op internet stond, in de maand waarin ze de rechtszaak aanspande werd de foto 420.000 keer gedownload en verspreid door de grote nieuwssite AP. Sindsdien wordt dit het Streisand-effect genoemd. Je wilt iets verhullen en vestigt daarmee juist alle aandacht erop. 

Dit gebeurt aan de lopende band. Trump tuinde laatst in dezelfde valkuil, toen hij wilde dat mensen stopten met het twitteren van de hashtag #DiaperDon. Het bleek olie op het vuur.

Goeroes, politici en marketeers maken gretig gebruik van het Streisand-effect. Zo gauw iets gezien wordt als censuur vinden we het onweerstaanbaar en willen we er alles over weten. ‘Jouw dokter wil niet dat je dit wondermiddel kent’, of ‘Wat de overheid onder de pet probeert te houden’. En geef nou toe, ook in de Harry Potter-boeken maakt de naam ‘Hij die niet genoemd mag worden’ toch een stuk nieuwsgieriger dan Voldemort.

Het Streisand-effect laat vooral zien wat er gebeurt als het níet lukt om iets te verhullen. Toch zijn er een heleboel geheimen binnen bedrijven waar we geen weet van hebben. En probeert een klokkenluider toch iets naar buiten te brengen, dan zijn er nog een heleboel trucjes om hem de mond te snoeren, bijvoorbeeld door te doen alsof die persoon zelf niet te vertrouwen is. Zelf heb ik echt mijn best gedaan om alle geheimen van mijn werkgever boven tafel te krijgen, maar ik heb alleen een geheime snoeppot gevonden. Die staat in alksjdljlk.

Meer weten over onze hersenen op de werkplek? Lees dan ook Chantals boek Ons feilbare denken op het werk: over denkfouten op de werkvloer (2018).

Bekijk hier onze video’s op het gebied van werk: