Waarom je succesvoller lijkt met rode sneakers aan

Een tijdje terug was er in Vlaanderen ophef over psychologe Kaat Bollen. Haar gedrag en kleding was te sexy voor haar beroep, vond de tuchtcommissie. Schadelijk voor de hele beroepsgroep. Bollen besloot uiteindelijk haar titel vaarwel te zeggen. Zichzelf zijn vond ze belangrijker.

Nu kleed ik me lang niet zo uitgesproken als Bollen, maar toch kan ik me aardig zorgen maken of ik me eigenlijk wel gepast kleed. Kleed ik me hip genoeg voor een Amsterdamse tijdschriftenredactie, zijn platte veterschoenen sjiek genoeg als ik een lezing geef voor managers en nemen mensen me eigenlijk wel serieus als ik geen colbert of make-up draag?

Kleed je niet voor de baan die je hebt, maar die je wil hebben, luidt het adagium. Maar het lijkt wel of de mensen die het écht gemaakt hebben nou juist lak hebben aan alle kledingvoorschriften. Iedereen weet nog hoe Apple-baas Steve Jobs jarenlang een zwarte coltrui en jeans droeg, en Mark ‘Facebook’ Zuckerberg steevast in capuchontrui verscheen. En mijn favoriete pianist Chilly Gonzales draagt geen slipjas, maar ochtendjas en pantoffels op het podium.

Totaal sociaal onaangepast, zou je denken. Wie bij een groep wil horen of professioneel over wil komen, houdt zich aan de afgesproken of stilzwijgende kledingvoorschriften. Tenzij je zo succesvol bent, dat je je niet hóeft aan te passen, concludeerden onderzoekers van Harvard Business School na meerdere onderzoeken. 

Als we zien dat mensen zich expres niet aan de kledingvoorschriften houden, dan schatten we ze hoger in. Zien we een ongeschoren professor met een t-shirt, of met rode sneakers, dan vinden we die meer bekwaam dan zijn collega die netjes een stropdas heeft omgedaan. Een golfer die op een black-tie-feestje op komt draven met een rode vlinderdas vinden we zelfs een betere golfer, terwijl we hem nog geen enkele swing hebben zien maken. Hij kan het zich permitteren om de regels te buigen, dus is hij vast succesvol, concluderen we.

Het red sneakers effect, doopten de onderzoekers dit verschijnsel. We schatten mensen die de kledingvoorschriften wel kennen, maar ervoor kiezen om zichzelf te zijn, veel hoger in. Een troost als je moeite hebt om je werkkloffie aan te trekken voor de zoveelste donkere quarantaine-thuiswerkdag. Misschien is die slobbertrui meer jij. Al zijn er grenzen, weet Kaat Bollen.

Meer weten over onze hersenen op de werkplek? Lees dan ook Chantals boek Ons feilbare denken op het werk: over denkfouten op de werkvloer (2018).

Bekijk hier alle video’s op het gebied van werk: