,,De nieuwe Arbowet, vorig jaar ingevoerd, zou uitval door beroepsziekte moeten voorkomen, maar hij heeft simpelweg niet het gewenste effect’’, zegt arbeidshygiënist Daniel Kuin van Zorg van de Zaak. Hij is gespecialiseerd in gezondheidsrisico’s op het werk en hoe deze te voorkomen. ,,De intentie met de wet is om meer aandacht te krijgen voor preventie: voorkomen dat mensen in eerste instantie iets overkomt op het werk. Oók op mentaal gebied. Maar bedrijven staan niet echt in de rij om hier meer aan te doen, merk ik zelf.’’

De nieuwe wetgeving zorgt vooralsnog in elk geval niet voor minder ziektes en ongevallen: het aantal bedrijfsongevallen en aantal mensen dat getroffen wordt door een beroepsziekte zijn het laatste jaar niet afgenomen maar juist gestegen, zo blijkt uit cijfers van de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Een trend van de laatste jaren.

In 2016 kregen 113.000 mensen te maken met psychische klachten als gevolg van het werk. Beroepsziekten als gevolg van fysieke klachten door bijvoorbeeld werken in een verkeerde houding velden 94.000 werknemers. Dan ontwikkelden nog 45.000 mensen klachten in de categorie overig. Zo’n 4100 mensen overlijden per jaar door ziekte als gevolg van hun werk, de meeste doordat zij in aanraking zijn gekomen met gevaarlijke stoffen.

De schatting is dat, bij een ongewijzigde situatie, de ziektelast in 2025 toe zal zijn genomen met 15 procent. Dat komt neer op 5,3 miljoen extra verzuimdagen.

Waar blootstelling aan chemische stoffen nu nog gezien wordt als het grootste risico voor de werknemer, gaat dat volgens Kuin in toekomst veranderen. ,,Dat komt doordat de aard van ons werk verandert. Het worden vooral mentale klachten veroorzaakt door werkstress die ervoor zorgen dat mensen uitvallen.’’

Uitvallen door een burn-out of uitvallen doordat je een schadelijke stof inademt, zijn die twee dingen wel te vergelijken? ,,Het is niet zo dat mensen direct overlijden aan een burn-out, maar ik sluit niet uit dat mensen vroegtijdig kunnen sterven als gevolg van hun psychische klachten. In Japan komt het voor dat mensen zelfmoord plegen als gevolg van de extreem hoge werkdruk. Ze hebben er zelfs een apart woord voor. Naar zo’n situatie moeten we hier zeker niet toe.’’

Volgens Kuin staan werkgevers niet voldoende stil bij de risico’s van psychische klachten. ,,Als het op veiligheid aankomt, is er nog een soort overlevingsmechanisme dat mensen aanzet dat te willen voorkomen. Ze zien het bloed bij wijze van spreken al vloeien. Maar bij mentale klachten is het een andere zaak. Die worden vaak gebagatelliseerd. Tot er iemand omvalt op het werk, of de werkgever misschien zelf een burn-out krijgt.’’

Preventie van beroepsrisico's staat niet hoog genoeg op het prioriteitenlijstje van de werkgever, zo stelt Kuin. ,,Het is het manco van preventie, misschien ook wel een beetje hoe de mens in elkaar zit. Men onderneemt pas actie als er iets mis is gegaan. Als het kalf verdronken is, dempt men de put. Maar dat is zonde. Je moet ervoor zorgen dat het kalf helemaal niet in die put kan vallen.’’

Beroepsrisico’s zijn nooit helemaal uit te bannen. De wet stelt wel dat de werkgever iets moet doen aan de risico’s die het specifieke werk kent. De werkgever is verplicht die risico’s in kaart te brengen en personeel te monitoren met een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek. ,,In bepaalde beroepen moet je nu eenmaal werken met gevaarlijke stoffen of heb je te maken met stress door deadlines. Wie werkt in lawaai krijgt dus een gehoormeting, bij werk met gevaarlijke stoffen wordt het bloed getest.’’

Ook werkstress is te meten. ,,Dat kan door medewerkers vragenlijsten te laten invullen. Geven ze bij bepaalde vragen signalerende antwoorden, dan kunnen ze worden uitgenodigd voor een gesprek bij de bedrijfsarts en eventueel doorverwezen worden naar de juiste hulpverlener.’’

Wat kan je eigenlijk doen als jouw werkgever de beroepsrisico's niet zo serieus neemt? ,,De werkgever is volgens de wet verplicht dit te regelen, dus breng het onderwerp bij je baas of de ondernemingsraad onder de aandacht. Binnen de nieuwe wet mag je ook een gesprek aanvragen met de bedrijfsarts als je niet ziek bent maar je je alleen zorgen maakt over je werkomstandigheden. Dat kan anoniem, de werkgever krijgt een rekening maar weet niet wie het gesprek heeft aangevraagd. En mocht de situatie echt heel ernstig zijn, dan kun je hiervan melding maken bij de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.’’ 

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!