Zo overwin je presentatie-angst: ‘trilt je stem van de zenuwen, wiebel dan met je tenen’

Na jaren als dramadocent gewerkt te hebben, besloot Anouhk Sterken (39) te gaan werken als fulltime presentatietrainer voor bedrijven en individuen. De link tussen de bühne en de conferentiezaal? Ook in het theater probeer je een verhaal zo goed mogelijk over te brengen. 

Presenteren is een belangrijke vaardigheid in welk vakgebied je ook zit, vindt Sterken. ,,Als we iets kopen, kopen we liever een verhaal dan een product. Daarom is het zo belangrijk dat bedrijven hun ‘why’, hun verhaal, weten te presenteren.” Presenteren gebruik je niet alleen in het belang van het bedrijf. ,,Je presenteert jezelf ook op netwerkborrels, bij vergaderingen, op een feestje of een date.”

De meeste mensen worden al nerveus bij het idee dat ze moeten spreken voor publiek. ,,Spreekangst komt veel voor. Volgens sommige studies heeft zelfs 75 procent van de mensen er last van. Het gaat zelfs zo ver dat mensen onder de 40 jaar er de telefoon niet door opnemen. Ze sturen liever een appje of voicebericht.”

Meestal ligt het er niet aan dat we het spreken zelf eng vinden. Wat ons in paniek brengt is een onderliggende angst. ,,Je kunt bijvoorbeeld bang zijn om uitgelachen te worden als je spreekt. Je krijgt dan een enorme adrenalinestoot en komt in de fight-or-flight modus. een basale reactie die vanuit ons oeroude reptielenbrein komt zodra iets onveilig aanvoelt. Dan worden we misselijk, krijgen het warm en gaan zweten. Die reactie interpreteren we als angst voor het presenteren.”

Zodra je voelt dat de adrenaline door je lijf giert, kun je die energie ook inzetten om het beste uit jezelf te halen, zegt Sterken. ,,Denk niet: help, ik ben ben bang. Maar: yes, ik ga het doen.” 

Hier alvast 8 presentatietips uit het boek van Sterken:

1. Bereid je goed voor
,,Veel mensen zeggen altijd: ‘Ik weet toch wel wat ik wil gaan vertellen’. Maar zet het van te voren toch op papier. Zo neem je heel veel onzekerheid weg.” Onderzoek van tevoren waar je publiek op aanslaat en hoe een goede presentatie is opgebouwd (zie ook tip 2 hieronder). Maar bedenk ook hoe je ervoor gaat zorgen dat je alles onthoudt wat er na de presentatie tegen je gezegd wordt en hoe ga je gaat reageren op feedback.’’

2. Neem een voorbeeld aan Aristoteles
Een verhaal of presentatie heeft alleen effect als deze goed is opgebouwd. Er bestaat een succesformule. ,,Ik zal je verklappen: elke Ted Talk is hetzelfde opgebouwd. Net als alle Pixar- en Disneyfilms. Die zijn niet voor niets succesvol.” Begin bij het beantwoorden van de 5 W’s en de H: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. ,,Volgens de theorie van Aristoteles  heeft ieder verhaal een duidelijk begin, middenstuk en eind. Zijn idee werkt nu nog steeds.”

3. Negeer die innerlijke criticus
,,Veel mensen hebben last van hun innerlijke criticus. Ik noem het mijn innerlijke heks, ze heet Tina. Zodra ik bijvoorbeeld denk: ‘Diegene heeft 20 jaar meer ervaring dan ik, waarom zou ik dit gaan doen?’, zet ik Tina in mijn gedachten in de hoek.” Je bent waarschijnlijk niet de enige met een leuk verhaal, maar er is wel maar één met jouw verhaal. 

4. Maak je niet druk over hoe vaak je ‘uuh’ zegt
Je bent voor niemand zo streng als voor jezelf, dus haal die lat naar beneden, zegt Sterken. ,,Een spreker die veel ‘uhh’ zegt, daar zullen we als toehoorder niet snel iets van vinden. Je vindt dat zelf vooral heel vervelend. Het belangrijkste is dat je er staat en dat je weet wat je wil gaan zeggen. We vinden iemand die niet perfect is juist leuk. Heb je een tik? Vinden we helemaal prima.”

5. Denk niet: ‘Waar laat ik mijn handen?’
,,Het is totaal irrelevant waar je je handen laat. Je moet doen wat lekker voelt voor jou, anders wordt het geforceerd.” Het publiek ziet meteen als je krampachtig je armen in bedwang probeert te houden. Als iets niet klopt aan iemand, merken we dat meteen. ,,Het zijn vaak de mensen die ouderwetse mediatraining hebben gekregen die onhandig overkomen.”

6. Probeer geen rol te spelen
President Trump van de Verenigde Staten is volgens Sterken een goed voorbeeld van iemand die geen rol speelt als hij voor een menigte staat. ,,Hij is totaal zichzelf en dat spreekt een hele grote groep mensen aan. Premier Rutte komt tegenwoordig veel natuurlijker over dan vroeger. Hiervoor kon je zien dat hij ontzettend mediagetraind is.’’

7. Houd je stem onder controle
Heb je tijdens het spreken last van een krakerige stem? Dat komt waarschijnlijk omdat je stembanden te droog zijn doordat je teveel door je mond hebt geademd. ,,Het is dan gewoon een kwestie van door je neus ademhalen, that’s it.” Moet je zittend spreken en gaat je stem trillen? ,,Beweeg je tenen in je schoenen en dan stopt het. Ik weet ook niet hoe dat precies werkt, maar het werkt.”

8. Vergeet niet te ademhalen
Als je vastloopt en je raakt in paniek, kun je de volgende technieken toepassen: ,,Wees je bewust van waar je bent: wat zie, ruik, voel je? Zodat je weer in het hier en nu terechtkomt. Op deze manier laat je je reptielenbrein weten dat je veilig bent. En blijf ademhalen, sommige mensen vergeten dat gewoon.” 

Anouhk Sterken, Zeg het, Uitgeverij Lev. (20,99 euro)

In de Succesminuut geeft coach Charlotte van ‘t Wout je nuttige werktips in 60 seconden. Bekijk hieronder alle afleveringen: