Auto's van het merk Tesla. Na tegenvallende resultaten heeft het bedrijf honderden werknemers ontslagen. Na een functioneringsgesprek kregen ze te horen dat hun diensten niet meer nodig waren. © ANP

Zonder kleerscheuren door je functioneringsgesprek

AD WerktHet zal je als werknemer maar gebeuren: je gaat zitten voor een functioneringsgesprek met je baas, en wordt direct ontslagen. Het overkwam honderden werknemers van het Amerikaanse autobedrijf Tesla. Manager, ingenieur of productiemedewerker, niemand bleek veilig nu het bedrijf met tegenslagen te maken heeft gekregen. Maar, zijn dit Amerikaanse toestanden of moeten wij ons hier ook schrap zetten voor ons volgende beoordelingsgesprek? AD Werkt zoekt het voor je uit.

Priscilla van Agteren 16-10-17, 16:09

Mijn functioneringsgesprek komt er ook binnenkort aan, en zo soepeltjes liep het het afgelopen jaar niet…Zal ik nu maar vast vacatures gaan bekijken?

Geen paniek, zo’n vaart zal het bij een Nederlands bedrijf niet lopen. Zelfs al is een werkgever ontevreden over de geleverde prestaties, iemand op straat zetten gaat niet zomaar. Volgens de regels van het ontslagrecht moet er een zogeheten dringende reden zijn om de arbeidsovereenkomst direct te ontbinden. In de praktijk komt ontslag op staande voet alleen voor bij werkweigering of als de werknemer zich ernstig misdraagt, bijvoorbeeld door te stelen van het bedrijf.

Als je werkgever niet tevreden is over je functioneren, moet hij of zij dit eerst aan je laten weten, bijvoorbeeld in een beoordelingsgesprek. Daarna moet je de kans krijgen je werkende leven te beteren. De werkgever moet een verbeteringstraject starten waarin de falende werknemer geholpen wordt beter te functioneren, bijvoorbeeld door aan de slag te gaan met een coach.

In de praktijk duren verbeteringstrajecten vaak meerdere maanden. Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (oordeelde) keurde vorige maand echter een verbetertraject van slechts zes weken goed voor een ontslagen productiemedewerker. De man verrichtte jarenlang ongeschoold werk – stalen buizen zagen en uitblazen – waarvan de rechter oordeelde dat zes weken lang genoeg was om tot de gewenste verbetering van de vaardigheden te komen.

Oké, dus voor m’n baan hoef ik niet te vrezen. Maar zo’n gesprek, leuk is anders. Hoe kom ik daar zonder kleerscheuren doorheen?

Vooral door er niet zo tegenop te zien. Veel werknemers ondergaan het gesprek gelaten en wachten tot het weer voorbij is. Zonde, volgens Mark Holthuis, psycholoog en loopbaanadviseur. In zijn boek Haal meer uit het functioneringsgesprek met uw baas schrijft hij dat werknemers met een passieve houding kansen laten liggen. Hij noemt het functioneringsgesprek zelfs ‘de basis voor je toekomst binnen een organisatie.’

Een beter functioneringsgesprek voer je door te weten wat je te wachten staat. Vraag van tevoren aan je baas wat hij of zij met je wil bespreken, dan kan je je voorbereiden. Bedenk ook zelf op welke punten je feedback zou willen. Zie het functioneringsgesprek ook als een kans om ideeën aan te kaarten. Wil je meer of andere taken op je nemen? Zou je misschien een cursus willen volgen? Deel dit vooral met je baas. ,,Leidinggevenden zijn over het algemeen blij met werknemers die kansen signaleren en weten wat ze willen,’’ zegt Holthuis.

Meer tips van Wolthuis over het voeren van een functioneringsgesprek vind je hier.

Zo’n gesprek is dus tweerichtingsverkeer. Ik kan ook iets van mijn baas vragen. Nu zou ik eigenlijk wat vaker thuis willen werken, en m’n leaseauto is ook wel aan vervanging toe. Hoe kaart ik dat aan?

Je kunt het functioneringsgesprek ook zien als een onderhandeling, schrijft argumentatiespecialist Henri Raven op Intermediair. Je doel bereiken, kan op verschillende manieren. Probeer bijvoorbeeld de salamitactiek. Hierbij ,,verdeel je wat je wilt bereiken in kleine plakjes. Je vraagt niet in één keer meer salaris en een leaseauto. In plaats daarvan zeg je bijvoorbeeld eerst alleen dat je je overuren uitbetaald wilt krijgen. Elke keer dat iemand ja zegt tegen een eis, kom je dichter bij je uiteindelijke doel,’’ zegt Raven.

Een andere optie is de weegschaaltechniek. ,,Die houdt in dat je iemand iets aanbiedt waarvan je weet dat die dat wil hebben. Daar zet je vervolgens jouw eis tegenover. Je kunt bijvoorbeeld aanbieden tussen Kerst en oud en nieuw te werken. Als compensatie kun je dan bijvoorbeeld meer vakantiedagen vragen in de rest van het jaar.’’

Wie zelf een gesprek heeft aangevraagd, kan kiezen voor de overvaltechniek en de eisen direct op tafel leggen. Je moet hier niet alleen stevig voor in de schoenen staan, maar volgens Raven vooral goede argumenten kunnen overleggen. ,,Je wilt bijvoorbeeld meer salaris omdat je collega, die hetzelfde werk doet, meer salaris krijgt. Je kunt zeggen dat salaris voor jou ook iets is waaruit waardering blijkt en dat jij je in de huidige situatie onvoldoende gewaardeerd voelt.’’

Als het gesprek positief verlopen is, kan je ook nog gebruikmaken van de binnengliptechniek. Hierbij kom je tot slot nog met wat extra punten. ,,Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik neem aan dat het geen probleem is als ik donderdag vaker vanuit huis werk?’ Doordat iemand positief over je was en dit een ongewoon moment is om met verzoeken te komen, is de kans op een goede uitkomst groot.’’