'Geen ramptoerist die als een malle gaat klikken'

Merel van den Enden uit 's-Gravenzande reisde voor Save the Children af naar Mozambique en zag daar schrijnende situaties. Maar ze legde ook kinderen vast in hun 'droomwereld'.

Bart Lelieveld 15-02-17, 11:19 Laatste update: 15-02-17, 13:17

Het straatbeeld, de mensen, de huizen, de wegen zijn heel anders
Merel van den Enden

Een ervaring rijker, een schat aan fotografietips van documentairefotograaf Chris de Bode, maar vooral ook een andere kijk op de wereld. Dat hield Merel van den Enden (22) over aan een reis naar Mozambique. Voor stichting Save the Children mocht ze naar het Afrikaanse land afreizen om daar kinderen in hun droomwereld te fotograferen.

Na eerst een droomfoto van zichzelf te hebben ingestuurd, waarop een roze olifant te zien is, moest ze met negen anderen een foto-opdracht in Den Haag uitvoeren. ,,Ik maakte een foto van een meisje dat graag journalist wil worden. Ik heb haar dus gefotografeerd tussen twee mensen in terwijl ze een interview afneemt." En dat bleek de prijswinnende foto.

Helemaal toeval is dat niet, want Merel loopt al sinds haar tiende met een camera rond, heeft een jaar aan de Kunstacademie gestudeerd en haar vader 'doet ook wel wat met fotografie'.

De rest van de week zijn we vooral naar klinieken geweest waar moeders met hun kinderen langskomen
Merel van den Enden

Gevaarlijk
Eigenlijk zou ze al een jaar eerder naar Ethiopië afreizen, maar dat land werd als te gevaarlijk bestempeld. Daarom werd Mozambique als nieuwe bestemming gekozen. Toch moesten ook voor dit land de nodige maatregelen worden genomen. ,,Ik heb een veiligheidstraining moeten doen. Bijvoorbeeld wat je moet doen als er een overval gepleegd wordt, dat je niet in het donker over straat moet en niet met opzichtige sieraden rond moet lopen. Praktische zaken die voor de hand liggen, maar toch fijn zijn om even te herhalen voor jezelf."

Ondanks die voorbereiding was er bij binnenkomst in Mozambique wel sprake van een cultuurshock: ,,het straatbeeld, de mensen, de huizen, de wegen zijn heel anders. En de temperatuur was een graad of 35 verschil.", zegt Merel.

Toch kwam de grootste shock in de eerste kliniek waar de 's-Gravenzandse 'aan het werk moest'. ,,Dat was een kliniek waar acuut ondervoede kinderen worden opgevangen. Dat is wel even 'in your face'. De beelden kennen we allemaal wel, maar dan sta je er ineens tussen en kijk je de mensen in hun ogen. Die kinderen zijn helemaal uitgemergeld en hebben een opgezwollen buikje, schrijnend. Je staat dan echt met een mond vol tanden, je voelt je even helemaal leeg. En dan denk je: 'ik moet hier foto's van maken, maar hoe dan? Ik moet dit even op me in laten werken'. Je bent mens én fotograaf, maar je moet eerst even contact maken en niet meteen binnenkomen als ramptoerist en beginnen te klikken als een malle. Dus uiteindelijk maak je een praatje, leer je elkaar een beetje kennen en vraag je of je wat foto's mag maken."

Visueel
Het was het eerste en meteen ook heftigste bezoek dat Merel in Mozambique aflegde. ,,De rest van de week zijn we vooral naar klinieken geweest waar moeders met hun kinderen langskomen. Als blijkt dat die te licht zijn, of niet goed groeien worden ze doorverwezen. Dat is visueel minder heftig, omdat het chronisch is en niet acuut, maar die verhalen komen wel gewoon binnen. Bijvoorbeeld dat vader en moeder geen werk hebben, er dus geen geld binnenkomt, maar er zijn wel drie kinderen waar ze voor moeten zorgen."

Daar tegenover staan de 'droomfoto's' die Merel maakte. ,,We hebben ook de positieve kant laten zien. De kinderen durven te dromen over wat ze later willen worden. Hun referentiekader is wel een stuk kleiner. De helft gaat voor lerares en de andere helft voor verpleegster omdat dat beroepen zijn waar ze tegenop kijken. Er zijn geen architecten."

Een droom hoeft dus niet altijd groots en meeslepend te zijn: ,,Er was ook een jongetje dat iedere ochtend in de rijstvelden werkte en dat toch het mooiste vond om te doen. Het was zijn droom om dat te blijven doen en hij vond dat de mooiste plek op aarde. Dus hebben we onze broekspijpen opgestroopt en zijn we de rijstvelden ingelopen tussen de lotusbloemen."