Links: normaal zicht. Rechts: dit ziet een oudere met de oogziekte maculadegeneratie. In het midden van zijn gezichtsveld zit een grijze vlek. Als hij zijn hoofd een beetje draait kan hij wel de contouren van het meisje zien, maar geen details. © AD

Bij niks doen hebben straks 700.000 ouderen deze oogziekte

De oogziekte maculadegeneratie, die de komende jaren honderdduizenden Nederlandse ouderen zal treffen, blijkt gemakkelijker te voorkomen dan gedacht. Met gezonde voeding kan het risico op de ziekte bijna worden gehalveerd, ontdekten Rotterdamse onderzoekers.

Hanneke van Houwelingen 27-03-18, 06:30 Laatste update: 13:55

In 2040 hebben naar schatting 700 duizend ouderen de oogziekte maculadegeneratie. © AD

Het gaat om de ouderdomsaandoening maculadegeneratie, waarbij patiënten een grijze vlek in het midden van hun gezichtsveld zien. Deze vlek is zo storend aanwezig dat zij niet meer kunnen lezen, tv kijken of iemand recht in het gezicht kunnen aankijken.

Gezond eten – dagelijks twee ons groenten en twee stuks fruit, en twee keer in de week vis – kan het risico op de oogziekte bijna halveren. Dat blijkt uit een onderzoek van het Erasmus MC onder 4.200 mensen van 55 jaar en ouder.

Nu al hebben 500.000 Nederlandse ouderen al ouderdomsvlekjes op hun netvlies, de eerste symptomen van de ziekte. Het gros merkt hier niks van, maar hoe ouder zij worden des te groter is het risico dat de ziekte zich ten volle openbaart. En dat is niet mis: een op de zes – 75.000 – heeft een ernstige vorm van de ziekte die vaak leidt tot slechtziendheid of blindheid. Deze groep zal snel groeien vanwege de vergrijzing en het feit dat de bevolking steeds ouder wordt, waarschuwt onderzoeker en oogarts in opleiding Gabriëlle Buitendijk. Over 20 jaar hebben naar schatting 20 miljoen ouderen in Europa de chronische oogziekte, omgerekend zijn dat zo’n 700.000 Nederlanders.

In de familie

Je zou dus kunnen zeggen: je kunt het genetisch risico wegeten door gezonde voeding
Gabriëlle Buitendijk, onderzoeker Erasmus MC

Door veel luteïne en zeaxanthine (anti-oxidanten) te eten – dat zit onder meer in spinazie, boerenkool, veldsla en paprika – kunnen mensen het risico op de ziekte tot 42 procent verlagen. ,,Deze stofjes in het eten houden het netvlies gezond, waardoor er minder kans is dat de ziekte doorzet en je blindheid zou kunnen voorkomen. Zelfs mensen bij wie de oogziekte in de familie zit, zagen we het risico afnemen wanneer zij gezond aten. Je zou dus kunnen zeggen: je kunt het genetisch risico wegeten door gezonde voeding.”

Voorlopig lijkt een gezonde levensstijl de enige remedie. Er is nog geen behandeling op de markt die de oogziekte geneest. Wel bestaan er ooginjecties met medicijnen, maar die kunnen de slechtziendheid slechts enkele jaren vertragen en zijn niet bestemd voor alle patiënten, bleek uit eerdere studies. Overigens valt het nog niet mee om gezond te eten, weet Buitendijk. Slechts 3,5 procent van de ouderen die deelnamen aan de Rotterdamse studie at genoeg vette vis, fruit en groenten. ,,Daar valt dus nog een wereld te winnen.”

Grijze vlek

Ze waarschuwt ouderen voor de gevolgen van de oogziekte. In vergevorderd stadium is het zicht zó slecht, dat de kleuren, het contrast en de details verdwijnen. ,,De ziekte kan je leven enorm beïnvloeden. Overal waar je op wilt focussen, zoals een boek of televisie, zit die vervelende grijze vlek in de weg. In het sociale contact is dat ook heel vervelend. Als je iemand wilt aankijken, verdwijnt het hoofd van de ander in die grijze vlek. Veel mensen kijken daarom langs iemand heen, in een poging nog de contouren van het gezicht te zien, maar dat wordt niet door iedereen begrepen. Je kunt natuurlijk niet weten wat de ander precies ziet.”

Met behulp van de genen en omgevingsfactoren, zoals bijvoorbeeld roken, kan er goed voorspeld worden wie de oogziekte wel en niet krijgt. Binnenkort verwachten de onderzoekers met een test op de markt te komen.

De studie onder Rotterdamse ouderen is onderdeel van een langlopend bevolkingsonderzoek, genaamd ERGO waaraan 15.000 mensen van 45 jaar en ouder meedoen.