Chinese wetenschappers maken apen (een beetje) slimmer met menselijke genen
‘Het is begonnen’, klinkt het bij het nieuws dat Chinese wetenschappers erin zijn geslaagd resusaapjes slimmer te maken. De onderzoekers hebben bij de dieren de menselijke versie van het gen MCPH1 ingeplant, waardoor de apenhersenen meer op die van ons lijken. Vergeleken met ‘normale’ soortgenoten kregen de apen een beter geheugen, maar superslimme apen zijn er voorlopig nog niet.
Delen per e-mail
Het aanbrengen van stukjes genetisch materiaal, waarvan wordt vermoed dat ze een rol spelen bij de vorming van de menselijke intelligentie, moest de evolutionaire kloof bij de aapjes dichten. En met ogenschijnlijk succes, zo blijkt uit de onderzoeksresultaten. Er is weliswaar geen verschil in grootte tussen hun brein en dat van onbehandelde soortgenoten, maar de aangepaste dieren presteerden wel beter bij geheugentests met afbeeldingen van gekleurde blokjes.
,,Dit is onze eerste poging om de evolutie van het menselijk leervermogen te leren begrijpen met een transgeen apenmodel’’, zegt geneticus en onderzoeksleider Bing Su van het Zoölogisch instituut van Kunming. De aanpassing vond plaats bij elf dieren. De geheimen van het menselijk brein zijn door het experiment nog niet ontsluierd, maar het begin is er. Net als bij mensenkinderen duurde de ontwikkeling van de apenhersenen langer en ging hun reactiesnelheid omhoog.
Planet of the Apes
Door de werking van het gen bij de ontwikkeling van het brein in kaart te brengen, hopen de onderzoekers antwoord te krijgen op de vraag hoe mensen zo slim zijn geworden. Wie de filmreeks Planet of the Apes heeft gezien, krijgt er misschien apocalyptische angstbeelden bij, maar een dergelijk filmscenario lijkt nog ver weg. Toch zorgt het Chinese onderzoek voor gefronste wenkbrauwen binnen de wetenschap, zeker wanneer het over toepassing op mensen gaat.
,,Het gebruik van transgene apen om de evolutie van het menselijke brein te bestuderen, is een riskante onderneming’’, zegt James Sikela, van de Universiteit van Colorado tegen wetenschappelijk vakblad MIT Technology Review. De geneticus is bang dat het, ‘als dit soort onderzoek wordt voortgezet’, in de toekomst vaker tot verhitte discussies zal komen. Vorig jaar slaagden Chinese wetenschappers erin Java-apen te klonen, wat de deur open zou zetten naar het genetisch kopiëren van mensen.
Het is verontrustend dat de wetenschap op deze manier als een stoomwals doordendert
Vooral ethische kwestie
,,Mensen zijn primaten’', zei Muming Poo, een van de teamleiders toen en nu. ,,Voor het klonen van primaten zijn de technische barrières nu geslecht.’' Hij voegde er wel aan toe dat er geen plannen zouden zijn om mensen te klonen. Volgens stamceldeskundige Christine Mummery, van het Leids Universitair Medisch Centrum loopt het, ook al zijn vaker dieren gekloond, niet zo’n vaart. Toch lijkt het vooral een ethische kwestie. Mensen klonen mag in de meeste landen niet.
Dat de ethiek soms ver te zoeken is als het om genetische experimenten gaat, bleek ook eind vorig jaar toen een eveneens Chinese wetenschapper beweerde de eerste genetisch gemodificeerde baby’s te hebben gecreëerd: de meisjes Lulu en Nana. Onderzoeker He Jiankui lapte de richtlijnen van de universiteit van Shenzhen aan zijn laars en bewerkte menselijke embryo’s om ze resistent te maken voor HIV. He’s omstreden werk zorgde wereldwijd voor ophef en veroordeling. Het kwam de Chinees op ontslag te staan.
Weinig moeite
Terwijl het in Europa en de Verenigde Staten steeds lastiger wordt voor wetenschapsinstituten om, onder druk van de publieke opinie, proeven met apen te doen lijken hun Chinese collega's er weinig moeite mee te hebben. In januari maakte het Instituut van Neurowetenschappen in Sjanghai bekend met succes apen met een slaapstoornis te hebben gekloond. Onderzoek bij de vijf diertjes zou moeten helpen in de behandeling van ziekten als depressie en Alzheimer.
,,Het is verontrustend dat de wetenschap op deze manier als een stoomwals doordendert’’, zegt Sikela. De Chinese wetenschappers vinden het gebruik van genetisch aangepaste apen vooral praktisch, verklaren ze aan de krant China Daily. ,,Onderzoek bij transgene apen kan in grote mate de specifiek menselijke toestand nabootsen en heeft de potentie om inzicht te verschaffen in de vraag wat mensen uniek maakt’’, klinkt het.
‘Had in VS niet gekund’
In hoeverre het Chinese onderzoek daadwerkelijk bijdraagt aan meer kennis over de mens, blijft overigens maar de vraag. Volgens Martin Styner, van de universiteit van North Carolina en mede-auteur van het onderzoeksrapport, levert het experiment maar weinig nieuwe informatie. Styner, die Chinese studenten trainde om het hersenvolume van de apen via een mri-scan te bepalen, overwoog zelfs om zijn naam niet te vermelden bij de publicatie van de onderzoeksresultaten.
,,Deze studie kent meerdere facetten die in de VS niet hadden gekund’’, zegt de wetenschapper. Mogelijk de reden waarom het Chinese onderzoek in het westen geen uitgever zou kunnen vinden. ,,Er rezen vragen over het soort onderzoek dat gedaan werd en of er wel goed voor de dieren werd gezorgd’’, zegt hij tegen MIT Tech. Wat hem betreft komt er geen vervolgonderzoek. ,,Ik denk niet dat dit de goede kant opgaat. Dit zijn dieren die anders zijn dan ze zouden moeten zijn.’’
Ook professor Pieter Roelfsema, directeur van het Nederlands Herseninstituut, is niet echt overtuigd van de nauwkeurigheid van het Chinese onderzoek. ,,Het deel van de data dat ik kan beoordelen, ziet er naar mijn smaak nog een beetje rommelig uit’’, zegt de hoogleraar. ,,In zijn algemeenheid ben ik er ook niet meteen van overtuigd dat uniek menselijke genen aanbrengen in apen een goede benadering is.’’ De kans dat de transgene apen ooit buiten het laboratorium terechtkomen, acht hij niet groot. Wel lijkt het Roelfsema waarschijnlijk dat de Chinese proeven met transgene apen belangrijke nieuwe inzichten in hersenprocessen op gaan leveren. Zo ook van hersenziekten.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Horeca blij dat avondklok niet geldt voor maaltijdbezorgers
De horecabranche is blij dat maaltijdbezorgers uitgezonderd worden van de door het kabinet beoogde avondklok. Dat laat voorzitter Robèr Willemsen van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) weten. Hij hoopt daarbij dat de aanscherping van de maatregelen het mogelijk maakt dat de regels snel weer versoepeld kunnen worden. -
Mercedes-Benz EQA: elektrisch ‘instapmodel’ kost 49.995 euro en haalt ‘straks meer dan 500 kilometer’
Ook Mercedes-Benz meldt zich op het strijdveld vol compacte elektrische auto’s. De nieuwe EQA is de ‘batterijbroer’ van de bestaande GLA: hij komt al in de lente, kost minimaal 49.995 euro en krijgt later ‘een speciale versie die meer dan 500 kilometer per laadbeurt haalt’. -
Video Eerste coronavaccin voor Nederland goedgekeurd: ‘Werkzaam, veilig en van hoge kwaliteit’
Het Europese geneesmiddelenbureau EMA heeft het coronavaccin van Pfizer en BioNTech goedgekeurd. Daarmee is het Amerikaans-Duitse vaccin het eerste dat gebruikt mag worden op de Europese en dus ook Nederlandse markt. Het vaccin is goedgekeurd voor gebruik bij mensen van 16 jaar en ouder. -
Eerste vaccindeal openbaar: landen draaien op voor schadevergoedingen
De Europese Commissie heeft één van de zes vaccindeals die zijn gesloten online gezet. Het gaat om de overeenkomst met het Duitse CureVac, dat bezig is met de ontwikkeling van een mRNA-vaccin. -
Gletsjerjager (30) verongelukt tijdens maken video smeltende ijsplaat voor miljoenen fans
Een in China beroemde natuurvlogger is vorige week zondag om het leven gekomen tijdens het filmen van een smeltende ijsplaat in Tibet. De 30-jarige Wang Xiangjun vergaarde met zijn enthousiaste video’s over gletsjers en de klimaatcrisis ruim 3 miljoen volgers op Chinese social media. Zijn broer bevestigt het nieuws in een verklaring. ,,Wang was zijn hele leven geobsedeerd door gletsjers, hij heeft zijn leven voor ze gegeven.”
-
Reactie op Youp van ‘t Hek: ‘Bij mij komt die vloekende en tierende man niet meer op de buis’
Lezers van onze krant en site kunnen zelf een ingezonden brief sturen via brieven@ad.nl. Hieronder een selectie van de lezersbrieven die maandag 21 december in de krant verschenen over onder meer Bram van der Vlugt en het interview met Marion Koopmans. -
Wetenschappelijk Bewezen Waarom je na het eten van een hele appel voller zit dan wanneer je hem in stukken eet
In de videoserie (W)etenschappelijk Bewezen beantwoorden hoogleraren brandende vragen over ons eten. In deze aflevering krijg je uitleg over het stillen van je hongergevoel. Want hoe zorg je er voor dat je daadwerkelijk stopt met eten? -
PREMIUM
Video Deze hyperloop moet in de toekomst versproducten razendsnel van a naar b brengen
Er komt een onderzoek naar een hyperloopnetwerk voor goederen in de Randstad. Vracht moet in de toekomst vanuit de Rotterdamse haven naar het Westland of naar Schiphol met grote snelheid worden vervoerd in lange buizen. Overheidsinstanties en bedrijven hebben daarvoor een convenant getekend.