Chinese wetenschappers maken apen (een beetje) slimmer met menselijke genen

Het aanbrengen van stukjes genetisch materiaal, waarvan wordt vermoed dat ze een rol spelen bij de vorming van de menselijke intelligentie, moest de evolutionaire kloof bij de aapjes dichten. En met ogenschijnlijk succes, zo blijkt uit de onderzoeksresultaten. Er is weliswaar geen verschil in grootte tussen hun brein en dat van onbehandelde soortgenoten, maar de aangepaste dieren presteerden wel beter bij geheugentests met afbeeldingen van gekleurde blokjes.

,,Dit is onze eerste poging om de evolutie van het menselijk leervermogen te leren begrijpen met een transgeen apenmodel’’, zegt geneticus en onderzoeksleider Bing Su van het Zoölogisch instituut van Kunming. De aanpassing vond plaats bij elf dieren. De geheimen van het menselijk brein zijn door het experiment nog niet ontsluierd, maar het begin is er. Net als bij mensenkinderen duurde de ontwikkeling van de apenhersenen langer en ging hun reactiesnelheid omhoog. 

Terwijl het in Europa en de Verenigde Staten steeds lastiger wordt voor wetenschapsinstituten om, onder druk van de publieke opinie, proeven met apen te doen lijken hun Chinese collega's er weinig moeite mee te hebben. In januari maakte het Instituut van Neurowetenschappen in Sjanghai bekend met succes apen met een slaapstoornis te hebben gekloond. Onderzoek bij de vijf diertjes zou moeten helpen in de behandeling van ziekten als depressie en Alzheimer.

,,Het is verontrustend dat de wetenschap op deze manier als een stoomwals doordendert’’, zegt Sikela. De Chinese wetenschappers vinden het gebruik van genetisch aangepaste apen vooral praktisch, verklaren ze aan de krant China Daily. ,,Onderzoek bij transgene apen kan in grote mate de specifiek menselijke toestand nabootsen en heeft de potentie om inzicht te verschaffen in de vraag wat mensen uniek maakt’’, klinkt het.

In hoeverre het Chinese onderzoek daadwerkelijk bijdraagt aan meer kennis over de mens, blijft overigens maar de vraag. Volgens Martin Styner, van de universiteit van North Carolina en mede-auteur van het onderzoeksrapport, levert het experiment maar weinig nieuwe informatie. Styner, die Chinese studenten trainde om het hersenvolume van de apen via een mri-scan te bepalen, overwoog zelfs om zijn naam niet te vermelden bij de publicatie van de onderzoeksresultaten.

,,Deze studie kent meerdere facetten die in de VS niet hadden gekund’’, zegt de wetenschapper. Mogelijk de reden waarom het Chinese onderzoek in het westen geen uitgever zou kunnen vinden. ,,Er rezen vragen over het soort onderzoek dat gedaan werd en of er wel goed voor de dieren werd gezorgd’’, zegt hij tegen MIT Tech. Wat hem betreft komt er geen vervolgonderzoek. ,,Ik denk niet dat dit de goede kant opgaat. Dit zijn dieren die anders zijn dan ze zouden moeten zijn.’’

Ook professor Pieter Roelfsema, directeur van het Nederlands Herseninstituut, is niet echt overtuigd van de nauwkeurigheid van het Chinese onderzoek. ,,Het deel van de data dat ik kan beoordelen, ziet er naar mijn smaak nog een beetje rommelig uit’’, zegt de hoogleraar. ,,In zijn algemeenheid ben ik er ook niet meteen van overtuigd dat uniek menselijke genen aanbrengen in apen een goede benadering is.’’ De kans dat de transgene apen ooit buiten het laboratorium terechtkomen, acht hij niet groot. Wel lijkt het Roelfsema waarschijnlijk dat de Chinese proeven met transgene apen belangrijke nieuwe inzichten in hersenprocessen op gaan leveren. Zo ook van hersenziekten.