'De Gooise 'r' is in opmars'

Waarom nou specifiek de r? Omdat de r-klank, ook wel de rhotics genoemd, de meest variabele klank is in onze taal, vertelt Van de Velde. ,,Het Nederlands is met twintig verschillende klanken een unieke taal."

,,Eigenlijk begrijpen we de rol van de r nog niet zo goed", zegt Van de Velde. ,,De klank verandert heel vaak, maar ze heeft tegelijkertijd een grote invloed op andere letters. Als je het woord biet bijvoorbeeld vergelijkt met bier, hoor je dat de ie-klank in het laatste woord veel langer is. Dat komt dus door de r; dat is de enige letter die de klank van klinkers langer maakt."

Het Nederlands heeft bijna alle r'en die bestaan, behalve de bilabiale r en een r-klank die in de Amazone voorkomt. Die eerste klank kan nog het meest vergeleken worden met een briesend paard, legt Van de Velde uit. ,,Maar er is ook discussie over of dat wel echt een r is. En ja, die tweede, die kan ik niet uitspreken."

Zo veel verschillende r'en, maar hebben die dan ook altijd dezelfde betekenis? ,,Ja, in het Nederlands wel. Maar in het Spaans bijvoorbeeld niet. Spanjaarden spreken het woord perro op twee manieren uit en dat kan hond of maar betekenen (in dat laatste geval geschreven als pero, red.)."

Volgens Van de Velde veranderen de verschillende r-klanken continu. ,,Vooral de Gooise r is enorm in opmars. Mensen zeggen nu boerr en daarr. Nu wordt die r alleen nog in het midden en het einde van een woord gebruikt, maar ik voorspel dat we de Gooise r in de toekomst ook aan het begin van woorden gaan gebruiken."

Het feit dat er zo veel ruimte is voor verschillende klanken, betekent dat we niet meer zo krampachtig met taal bezig zijn, zegt Van de Velde. ,,Vroeger werd je gewoon naar de logopedist gestuurd als je niet goed praatte, dat is nu niet meer zo. De verandering van de r is daar het meest fascinerende voorbeeld van."