Leidse onderzoeker ontdekt Australische eend die ‘bloody fool’ zegt

Carel ten Cate is hoogleraar dierengedrag aan de Universiteit Leiden en kwam per toeval op het spoor van de Australische muskuseend. Hij was bezig met een overzicht van studies over vocaal leren bij vogels en kwam daarbij een obscure verwijzing tegen, die melding maakte van een muskuseend die door mensen was grootgebracht. De eend zou geleerd hebben om ,,you bloody foo(l)” (‘jij verdomde dwaas’) te zeggen. Ook zou de eend in staat zijn andere geluiden te imiteren, zoals dat van een dichtslaande deur.

Toen Ten Cate dat las, klonk het hem zo onwaarschijnlijk ,,dat ik twijfelde of het serieus was”, zegt hij. ,,Maar ik was wel geïntrigeerd, want als het waar was, zou dat wetenschappelijk heel spannend zijn.” Als vocaal leren in een nieuwe groep wordt ontdekt, werpt dat namelijk nieuw licht op de omstandigheden en voorwaarden waaronder het vermogen evolutionair kan ontstaan.

De hoogleraar spoorde geluidsfragmenten van de ‘pratende’ muskuseend op. Het bleken opnamen te zijn uit 1987 die door een Australische vogelaar werden gemaakt. Na analyse concludeerde Ten Cate dat het niveau waarop de muskuseend geluiden kan nadoen vergelijkbaar is met die van andere imiterende vogelsoorten. ,,Eendachtigen zijn vroeg afgesplitst van andere vogelsoorten en worden daarom als ‘primitief’ beschouwd,” zegt Ten Cate. ,,Vocaal leren is juist een geavanceerde vaardigheid. Dat maakt de bevinding verrassend, ook omdat eendenhersenen nogal in structuur afwijken van bijvoorbeeld zangvogels en papegaaien. Dat roept ook weer allemaal nieuwe vragen op.”

Ten Cate publiceerde zijn (her)ontdekking recent en voerde de vogelaar die de opname maakte daarbij als tweede auteur op.