Nederlandse professor stomverbaasd: vergelijking met Doornroosje leidt tot weigering publicatie

Van Raan, professor kwantitatieve wetenschapsstudies in Leiden, muntte in 2004 de term ‘sleeping beauties’ (‘doornroosjes’). Hij doelt daarmee op baanbrekende wetenschappelijke artikelen die aanvankelijk niet worden geciteerd, maar later worden herontdekt omdat ze hun tijd ver vooruit bleken. In de door hem bedachte metafoor heet de eerste citatie na lange tijd ‘de prins’. ,,Het artikel wordt als het ware wakker gekust, net als Doornroosje,” legt Van Raan uit. 

Van Raans creatie sloeg aan en wordt sindsdien veelvuldig door collega-wetenschappers gebruikt. Toen Van Raan afgelopen maand zijn nieuwste wetenschappelijke artikel aan ‘Doornroosje’ wijdde, weigerde het Amerikaanse vaktijdschrift Journal of the Association for Informational Science and Technology (JASIST) de bijdrage van de Leidse hoogleraar opeens.

In de e-mail aan Van Raan, door deze krant ingezien, schrijft het vakblad dat het gebruik van ‘Doornroosje’ onacceptabel is en de richtlijnen van het blad schendt. Van Raan is stomverbaasd. ,,Dit is doorgeschoten politieke correctheid,” foetert hij. Meer specifiek is het gebruik van ‘Doornroosje’ aanstootgevend nu dat ‘te seksualiserend’ zou zijn. Ook zou het sprookje van Grimm niet in iedere cultuur bekend zijn, waarmee het ‘cultureel discriminerend’ is.

Volgens Van Raan is dat onzin. ,,Ik heb overal op de wereld lezingen over ‘sleeping beauties’ gegeven en overal kennen ze het. Zelfs in Egypte vond men het prachtig.” Dat het sprookje te seksueel zou zijn, kan hij nog een klein beetje begrijpen. ,,Er zijn collega's die de metafoor hebben doorgetrokken en de prins Doornroosje laten kussen.” 

Dat zijn uitzonderingen, beklemtoont Van Raan. Zelf vermijdt hij verdere prinselijke activiteiten. ,,Ik heb Doornroosje enkel wakker laten maken. Wat ze verder met haar prins doet, moet ze zelf weten.” 

Van Raan piekert er in ieder geval niet over zijn artikel te herschrijven, zelfs al is JASIST een zeer toonaangevend blad onder zijn beroepsgroep. ,,De wetenschap is droog en kleurloos genoeg,” zegt hij. ,,Ik stuur mijn stuk nu naar een ander blad, dat eveneens een goede reputatie kent.”

Van Raan krijgt bijval van rector magnificus Carel Stolker, de baas van de Universiteit Leiden. ,,Bizar,” noemt die de weigering in een tweet. ,,Ik vond ‘sleeping beauty’ altijd zo'n prachtige en volstrekt heldere metafoor, waarvan ik gewild had dat ik hem zelf had bedacht.”

JASIST was vandaag niet bereikbaar voor een reactie. In Mare, het onafhankelijke weekblad van de Leidse universiteit, laat de redactie echter weten de eigen redactionele werkwijze niet te willen bespreken met derden, buiten de schrijver om. JASIST beklemtoont het artikel niet te hebben geweigerd, maar alleen te hebben teruggestuurd omdat het niet aan de redactionele richtlijnen voldoet. Die gelden voor alle auteurs, zegt eindredacteur Julia Khanova. ,,Als de heer Van Raan daar problemen mee heeft, moet hij zich tot mij of de hoofdredacteur wenden.”