Een collega stoot keihard z'n knie. Je ziet het en je krimpt ineen, je voelt de pijnscheut óók, in je eigen knie. Herkenbaar? Een goede kans dat je 'spiegel-aanraking-synesthesie' hebt.

,,We kennen dat in verschillende varianten en gradaties," zegt onderzoekster Kalliopi Ioumpa van de Nijmeegse Radboud Universiteit. ,,Sommige mensen voelen de fysieke pijn die de ander ervaart - ze kunnen gewelddadige films vaak niet verdragen - of ze ervaren de aanraking die de ander ontvangt."

Onontgonnen
Waar het op neerkomt: ,,Mensen met spiegel-aanraking-synesthesie ervaren op dat soort momenten geen verschil tussen de ander en henzelf. Dat loopt in elkaar over."

Maar hoe werkt dat fenomeen precies? Daar gaat Ioumpa onder begeleiding van hersenonderzoeker Tessa van Leeuwen van het Donders Instituut, verbonden aan de universiteit, nieuw onderzoek naar verrichten. Meer gangbare vormen van synesthesie (zintuiglijke waarnemingen die door elkaar lopen, zoals geluiden 'proeven' of kleuren koppelen aan muziek, cijfers en letters) zijn al vaker bestudeerd. De zeldzamere spiegel-aanrakingsvariant is nog relatief onontgonnen terrein.

Verpleegkundige Mira (57) uit Woerden doet mee aan het onderzoek. ,,Als ik zie dat een collega een injectie zet bij een baby, dan voel ik dat zelf ook," vertelt ze. ,,Niet precies op dezelfde plek, maar ik ervaar wel onprettige prikkels in mijn buik en benen. En als ik mensen met een verse wond zie, is het alsof ik het zelf onderga."

Autisme
Ze werkt als verpleegkundige in een gevangenis, niet in een ziekenhuis, dat scheelt. ,,Ik heb het van jongsaf aan, voor mij is het heel gewoon. Ik krimp ineen als ik pijn bij anderen zie en voel. Ik probeer het zo min mogelijk te laten merken in mijn werk. Ik ondervind er gelukkig niet dagelijks hinder van.''

Er zijn aanwijzingen dat er een relatie is tussen spiegel-aanrakingsynesthesie en grote empathische vermogens, zegt onderzoeker Van Leeuwen. ,,Extra interessant, omdat synesthesie bijvoorbeeld meer voorkomt bij mensen met een vorm van autisme. En van mensen met autisme wordt juist vaak gezegd dat ze een minder ontwikkeld inlevingsvermogen hebben."

Van Leeuwen en Ioumpa hopen dat meer mensen die vermoeden dat ze spiegel-aanraking-synesthesie hebben, zich willen aanmelden voor het onderzoek. Dat gaat binnenkort van start. ,,We gaan erfelijkheids- en hormonaal onderzoek doen, maar we gaan met een speciale headset - een soort koptelefoon - ook registreren welke fysieke reacties er optreden als we deze groep naar beelden laten kijken."