Foto ter illustratie. © Hollandse Hoogte / ANP XTRA

PTSS-patiënten krijgen partydrug mdma als medicijn

Acht Nederlandse oorlogsveteranen met een posttraumatische stressstoornis worden binnenkort behandeld met mdma. Voor het eerst krijgt de partydrug in Nederland een geneeskundige toepassing.

Jop van Kempen 28-10-19, 13:22

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mdma-therapie ‘extreem effectief’ is bij de behandeling van mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). ,,83 procent herstelt volledig. Daar kan bijna geen enkele andere psychotherapie aan tippen,” zegt Eric Vermetten, kolonel-psychiater bij defensie en bijzonder hoogleraar aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) tegen Het Parool. Hij leidt de Nederlandse tak van internationaal onderzoek om PTSS-patiënten te behandelen met mdma, het belangrijkste bestanddeel van xtc.

Vorige week gaf de medisch-ethische commissie van het LUMC groen licht. De behandeling begint op korte termijn, al is nog geen exacte datum bekend.

Brein ontregeld

Nederland telt zo’n 6000 oorlogsveteranen met PTSS. Ook duizenden politieagenten, brandweermensen en treinmachinisten liepen de psychische stoornis op. De aandoening kan ontstaan na het meemaken of aanschouwen van levensbedreigende situaties, zoals schietpartijen, gijzelingen of suïcides.

Het trauma ontregelt het brein. De patiënten herbeleven de angst voortdurend, zijn hyperalert en slapen slecht. Als die klachten jarenlang aanblijven, ontstaan vaak ook depressies en verslavingen, wat tot arbeidsongeschiktheid en ontwrichting van gezinnen kan leiden.

Mdma-therapie zorgt ervoor dat patiënten eenvoudiger bij opgesloten gevoelens komen, aldus Vermetten. Onder invloed van het middel kunnen ze met speciaal opgeleide therapeuten de ervaringen bespreken die ze normaliter wegdrukken. Dat werkt heilzaam, omdat het brein de traumatische herinnering als het ware herschrijft in een minder angstige versie.

Strenge richtlijnen

Het is een uitkomst voor veel patiënten
Eric Vermetten, kolonel-psychiater

Slechts acht oorlogsveteranen krijgen een mdma-behandeling, in ggz-instelling ARQ Centrum ’45 in Oegstgeest. Het project maakt deel uit van een Amerikaans onderzoek – Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies – dat van mdma een geregistreerd geneesmiddel wil maken, en van mdma-therapie een reguliere behandeling. Ook Vermetten streeft dat na. Hij denkt dat het over drie jaar zover kan zijn. ,,Het is een uitkomst voor veel patiënten.”

Ook de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd heeft toestemming gegeven voor het verstrekken van medicinale mdma, die aan strenge richtlijnen voldoet. Een apotheek in Noorwegen levert het middel, dat per patiënt enkele honderden euro’s kost.

Mdma bestaat sinds 1912 en leidt zelden of nooit tot verslaving. In de jaren 70 werd al geëxperimenteerd met psychiatrische toepassing ervan. Door de housescene werd het populair als partydrug.

Verboden middelen

In Nederland waren eerder psychiatrische behandelingen met lsd, dat net als xtc onder de Opiumwet valt. De inmiddels overleden psychiater Jan Bastiaans behandelde er tot 1987 mensen mee die in een concentratiekamp hadden gezeten.

Behalve studies naar medicinale mdma lopen er ook onderzoeken naar medicinale psilocybine en ketamine, psychedelische middelen die ook recreatief worden gebruikt. Ketamine helpt mogelijk tegen acuut suïcidaal gedrag en psilocybine tegen depressie.

Dat verboden middelen ook een geneeskundige werking hebben, is niet nieuw. De grens tussen roes- en geneesmiddel is dun en modegevoelig. Cocaïne was honderd jaar geleden vrij verkrijgbaar. Opiaten zijn verboden als roesmiddel, maar op doktersvoorschrift toegestaan als pijnstiller.