Vrees voor griepvirus als wapen terrorist

Pikant is dat het onderzoek al maanden op de plank ligt bij het vakblad Science. De Amerikaanse raad voor bioterrorisme (NSABB) houdt de publicatie tegen, uit vrees dat het onderzoek in handen valt van terroristen. Die zouden de besmettelijke H5N1-stam kunnen nabouwen om zo een wereldwijde ramp te veroorzaken. Achter gesloten deuren discussieert de raad nu over de vraag wat zwaarder weegt: de wetenschappelijke vrijheid of het hypothetische gevaar van misbruik door terroristen.

Formeel kan de Amerikaanse raad de publicatie niet tegenhouden, maar de Rotterdamse virologen Ab Osterhaus en Ron Fouchier zouden hun artikel na een negatief oordeel waarschijnlijk terugtrekken. Maar zover komt het volgens hen niet. Ze verwachten dat de raad na het weekend alsnog groen licht geeft.

De Rotterdammers achten het gevaar van bioterrorisme op basis van hun proef verwaarloosbaar. Het aanbrengen van genetische mutaties in een virus vereist namelijk een grote deskundigheid en een zeer geavanceerd lab. Osterhaus: "Voor potentiële terroristen is het veel makkelijker om miltvuurbrieven te versturen of om een toren in te vliegen, dan om zich te laten omscholen tot senior-biotechnoloog." De omstreden proef laat zien dat het vogelgriepvirus H5N1 aan een stuk of vijf mutaties genoeg heeft om te kunnen overspringen van de ene op de andere fret, en daarmee waarschijnlijk ook van mens op mens. Bij dit soort experimenten gelden fretten als het beste proefdier, omdat hun vatbaarheid voor griep sterk lijkt op die van ons.

Het H5N1-virus duikt al zo'n tien jaar her en der op. Het lift vaak mee met trekvogels. Tot nu toe heeft het virus niet zelf het vermogen verworven om zich makkelijk onder zoogdieren te verspreiden. Wetenschappers begonnen er zelfs aan te twijfelen of het virus daar überhaupt toe in staat was. De Rotterdammers rekenen nu met die twijfel af en wijzen op de noodzaak van een vaccin.

De farmaceutische industrie heeft diverse kandidaatvaccins in ontwikkeling. Osterhaus gaat die testen. Critici zullen roepen dat hij opnieuw de kas van de industrie wil spekken. Maar hij heeft geen keus, zegt hij. Overheden produceren nu eenmaal geen vaccins. "En als wetenschapper heb ik de morele plicht om de wereld op een ramp voor te bereiden. Liever nu kritiek, dan achteraf het verwijt dat ik niet het juiste onderzoek heb gedaan."