Waarom hoor je je telefoon soms trillen terwijl dat niet zo is?

VIDEOWekelijks geeft Het LAB, het zusje van de Universiteit van Nederland, antwoord op een wetenschappelijke vraag. Deze keer: waarom hoor je je telefoon soms trillen terwijl dat niet zo is?

Universiteit van Nederland 10-01-18, 10:38 Laatste update: 15:29

Onze telefoon gaat tegenwoordig de hele dag af; een groepsapp die almaar doorgaat of je wordt weer eens in een Facebookbericht getagd. Niet gek dus dat we gewend geraakt zijn aan een broekzak die aan de lopende band trilt. Maar hoe kan het dat we die trillende broekzak soms voelen terwijl je telefoon helemaal niet afgaat?

Mascha Linszen (Universitair Medisch Centrum Utrecht) is hersenwetenschapper (én arts) en legt in deze aflevering van Het LAB uit dat je eigenlijk aan het hallucineren bent als je denkt dat je telefoon trilt. Dit heeft alles te maken met hoe onze hersenen waarnemen, namelijk op twee manieren: bottom-up waarnemen en top-down.

Prikkels

Enerzijds zijn de zintuigen de hele dag bezig met alle prikkels die ze binnenkrijgen door te sturen naar je hersenen waar ze worden verwerkt. Alles wat je bijvoorbeeld waarneemt met je ogen, wordt eerst via zenuwen naar je hersenen gestuurd en pas als het verwerkt is door de visuele schors, zíe je het ook daadwerkelijk. Dit is bottom-up waarnemen.

Aan de andere kant zijn je hersenen ook de hele dag bezig met het aanvullen van de informatie die je waarneemt. Je hersenen doen dat op basis van eerdere ervaringen en emoties. Dit zogeheten top-down waarnemen zorgt ervoor dat de mens de wereld om zich heen begrijpt en niet constant verwonderd is over alles wat er gebeurt.

Heel handig aan de ene kant, maar de hersenen maken hier ook fouten in én dat gebeurt sneller dan je denkt. Wie meedoet met het McGurk-experiment, zoals Eveline in deze aflevering van Het LAB, zal zien hoe makkelijk je voor de gek kunt worden gehouden.

Onschuldig

Het voelen trillen van je telefoon is natuurlijk een vrij onschuldige hallucinatie en wordt bovendien vrij snel gecorrigeerd door je hersenen; je ziet dat je geen bericht hebt. Hetzelfde principe zien we echter ook bij mensen die voortdurend dingen waarnemen die er helemaal niet zijn. Dit kan bijvoorbeeld optreden bij de Ziekte van Parkinson, bij het hebben van een psychose of als mensen slechthorend zijn. Daarom is het belangrijk dat we zelfs een onschuldige hallucinatie als je telefoon voelen trillen goed leren begrijpen, zodat erger in de toekomst hopelijk kan worden voorkomen.