Wereldwijde ziekte-uitbraak? ‘We maken het virussen veel te makkelijk’
VIDEOVolgens virologe Marion Koopmans (Erasmus MC) wordt onze wereld steeds vatbaarder voor wereldwijde uitbraken van ziektes. ,,We maken het virussen veel te makkelijk’’, stelt zij in een college voor de Universiteit van Nederland.
Delen per e-mail
Tijdens de griepgolf in het afgelopen jaar stierven er in Nederland maar liefst 9500 mensen meer dan in een normale winter. Zo’n virus kan echter ook op mondiale schaal uitbreken. We spreken van een pandemie als één op de drie mensen wereldwijd ziek wordt. Bij de dodelijkste pandemieën geldt dat zelfs 1 op de 50 geïnfecteerde mensen overlijdt. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de Spaanse griep van 1918.
Om te begrijpen waarom pandemieën vaker voor gaan komen, moet je weten dat de meeste virusinfecties hun oorsprong vinden bij dieren. Zo komt de builenpest van ratten en is ebola afkomstig van vleermuizen. Bij een pandemie is meestal sprake van een virus vanuit de dierenwereld dat niet eerder onder mensen circuleerde. Het menselijk lichaam kan zich er nog niet tegen verdedigen en de ziekte verspreidt zich zodoende razendsnel.
Koopmans en haar onderzoeksgroep constateren dat dit soort virusinfecties steeds vaker uitbreken en almaar groter worden. Zo zijn er tussen 2009 en 2015, met een gemiddelde van één per jaar, wereldwijd zes grote uitbraken geweest: Q-koorts, het Schmallenbergvirus, MERS, vogelgriep, ebola en zika.
Megasteden
,,Nieuwe uitbraken kunnen zich voordoen als er binnen een ecosysteem ingrijpende veranderingen plaatsvinden’’, stelt de virologe. Dan moet je denken aan bevolkingsgroei, toenemende voedselproductie en intensieve veeteelt. Door bevolkingsgroei ontstaan overal ter wereld megasteden waarbij het risico op nieuwe uitbraken voornamelijk zit aan de randen van die steden: gebieden met sloppenwijken en slechte hygiëne.
Intensieve veeteelt is nodig om de stedelijke bevolking van voedsel te voorzien waardoor mensen en dieren op een kluitje leven. Gevolg: virussen verspreiden zich steeds makkelijker en over een groter gebied. Maar ook de ontbossing zorgt ervoor dat besmette vleermuizen de bewoonde wereld invluchten. Met als gevolg Ebola-uitbraken. Deze ziekte, die oorspronkelijk uit Congo komt, woedde voorheen in afgelegen dorpen en verspreidde zich nauwelijks. De kleine dorpen die getroffen werden, verloren vaak zo’n 80 procent van hun inwoners; de overige 20 procent overleefde de ziekte en werd immuun.
In 2014 was dit anders en verspreidde de ziekte zich als een lopend vuurtje. Dorpen lagen dichter bij elkaar dan vroeger waardoor er voldoende mensen en dieren waren waarop het virus kon overleven. Daarnaast was er meer uitwisseling tussen de regio’s door reizigers en handelaars, waardoor de ziekte zich makkelijker tussen regio’s kon verplaatsen. ,,Al deze factoren laten de kans op infecties drastisch toenemen, evenals de kans op verspreiding daarvan’’, vertelt Koopmans.
Niet ondenkbaar
Koopmans waarschuwt dat de wereld eigenlijk net een groot dorp geworden is. Een uitbraak aan de andere kant van de wereld kan zo Europa bereiken. Het is dan ook niet ondenkbaar dat zo’n uitbraak Nederland treft. Bovendien scoort ons land hoog op de risicofactoren. Koopmans wijst erop dat Nederland een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld is met een veeteelt van gemiddeld 1500 dieren per vierkante kilometer.
Het hoéft echter niet mis te gaan. De wetenschap zet grote stappen om uitbraken te voorkomen. Vooral het in kaart brengen van risicofactoren en daarmee mogelijke virusuitbraken voorspellen, is volgens Koopmans hoopgevend. Als we van tevoren weten wat de ideale omstandigheden voor virussen zijn, kunnen we ons beter voorbereiden op een mogelijke uitbraak. Koopmans wijst erop dat we ons daarbij moeten realiseren dat wij als mens de grote boosdoener zijn. ,,Momenteel maken we het virussen veel te makkelijk.’’
Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland.
De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify (http://bit.do/UvNL-Spotify) en iTunes (http://bit.do/UvNL-iTunes).
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Na de Chinezen komen nu ook de Vietnamezen: nieuw automerk Vinfast naar Nederland
In navolging van de vele Chinese merken maakt dit jaar ook een Vietnaams automerk zijn debuut in Nederland. Vinfast heet het Vietnamese merk, dat na het Chinese MG, Aiways en (binnenkort) Byton en Xpeng de Nederlandse automarkt zal bestormen. -
Aantal zikabesmettingen Brazilië daalt drastisch
Het aantal gevallen van besmetting met het zikavirus in Brazilië is enorm gedaald. De eerste twee maanden van dit jaar werden 1653 nieuwe gevallen geteld. Een jaar geleden waren dat er in dezelfde periode van het jaar nog 30.683. -
Nick (57) over zijn energierekening: ‘Ik heb er inmiddels een sport van gemaakt’
Hoeveel geld besteedt u aan energie in huis? Hoe probeert u de kosten in de hand te houden? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Nick de Graaf (57) uit Alphen aan den Rijn. -
Professor waarschuwt: ‘Speeksel van honden is dodelijk voor de mens’
De hond is de beste vriend van de mens, zegt men. Maar kijk toch maar uit wanneer je trouwe viervoeter enthousiast op je af komt stormen. Jaarlijks raken 24.000 mensen besmet nadat een hond hun wonden likte. Soms zelfs met een dodelijke afloop. -
Drie gevaarlijke muggensoorten duiken op in Nederland
Op vijf locaties in Nederland zijn dit jaar al drie gevaarlijke exotische muggensoorten gevonden. Dat meldt het platform Stop invasieve exoten op basis van informatie van de Nederlandse Voedsel- en warenautoriteit (NVWA).
-
Waarom het tijdens een wandeling wél lukt een goed gesprek te voeren
Na zó lang thuiswerken snak je zelfs naar die ene irritante collega. Gewoon om even te babbelen over iets anders dan werk. Maar hoe houd je contact met collega’s als zoveel mogelijk thuisblijven de norm is. Trainer en auteur Mirjam Wiersma helpt je de onderlinge band warm te houden. Vandaag: wandelen. -
Storm Bella zorgt voor overstromingen in Verenigd Koninkrijk
-
Bonus van 405 euro voor docent die griepprik haalt
Geld verdienen met het halen van de griepprik? Voor docenten van de landelijke scholenkoepel Scholen voor Persoonlijk Onderwijs kon het. Wie zich liet inenten kreeg een bonus van 405 euro.
