Gemeente mag straks helft van vrijgekomen huizen reserveren voor eigen inwoners

De wetswijziging geldt zowel voor huur- als voor koopwoningen en moet volgend jaar al ingaan. De huidige wet geeft gemeenten al de mogelijkheid om huurwoningen toe te wijzen aan mensen die een economische of maatschappelijke binding hebben met de plaats. Alleen mag nu slechts een kwart van het aanbod worden gereserveerd voor inwoners van de eigen gemeente. Dat wordt straks de helft.

Daarnaast mogen gemeenten straks ook koopwoningen reserveren voor hun eigen inwoners. Nu geldt die mogelijkheid alleen voor huurwoningen. Het gaat daarbij om koopwoningen tot de zogeheten NHG-grens (Nationale Hypotheek Garantie). Dit jaar ligt die grens op 355.000 euro.

Zolang er nog een tekort is aan huizen kunnen zowel dorpen als grote steden met deze wetswijziging iets doen aan de leefbaarheid, zegt minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting). ,,In dorpen worden huizen die op de markt komen nu vaak opgekocht door mensen van buiten die met een grote zak geld komen. Daardoor kunnen starters vaak geen huis vinden in hun eigen gemeente en worden ze gedwongen elders te gaan wonen. Dat is fnuikend voor de vitaliteit van een gemeenschap. De huidige krapte op de woningmarkt beïnvloedt de leefbaarheid op het platteland.’’

Maar ook grote steden hebben iets aan de wetswijziging, stelt De Jonge. Daar spelen andere problemen die de leefbaarheid ondermijnen, zegt hij. ,,Er is vaak een tekort aan leraren, verpleegkundigen of agenten omdat zij er geen betaalbaar huis kunnen vinden. Gemeenten kunnen huurwoningen toewijzen aan mensen met een beroep waar een enorm tekort aan is. Doordat dat straks ook bij koopwoningen mag, kan bijvoorbeeld het lerarentekort in een stad sneller worden opgelost.’’

Sommige gemeenten dringen al langer aan op een wijziging van de wet. Zij zien met lede ogen aan hoeveel inwoners gedwongen worden te verhuizen als ze op zoek zijn naar een andere woning, omdat alle huizen worden opgekocht door kapitaalkrachtige kopers van buiten. Dat probleem speelt ook in sommige grote steden waar veel huizen worden opgekocht door expats.

De enige plek in het land waar nu al inwoners worden voorgetrokken op de koopmarkt zijn de Waddeneilanden. Veel jongeren die op zichzelf wilden gaan wonen, dreigden daar achter het net te vissen omdat veel huizen werden opgekocht als vakantiewoning. Om de eilanden leefbaar te houden, is voor die gemeenten al eerder besloten dat ze een deel van de koopmarkt mochten afschermen voor hun eigen inwoners. Overigens hanteren de Wadden nu een hogere grens tot waar de bescherming loopt dan het kabinet nu als landelijke richtlijn in de wet laat opnemen. Zo hanteert Texel een grens tot 6 ton. Alle woningen die minder kosten dan dat mogen niet zomaar aan niet-eilanders worden verkocht.

Door ook een deel van de koopmarkt aan banden te leggen, kan dat gevolgen hebben voor de huizenprijzen, waarschuwden makelaars eerder. Het kabinet denkt dat dat effect meevalt, omdat niet alle gemeenten dat voorkeursbeleid zullen invoeren en het alleen gaat om woningen die doorgaans door lagere- en middeninkomens worden gekocht.

De wetswijziging is slechts een noodverband in de huidige wooncrisis, erkent minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting). ,,Het echte probleem is het woningtekort. Dat is hiermee niet opgelost. Maar nu worden mensen in de regio vaak overboden als ze een huis willen kopen in hun eigen gemeente door mensen uit de Randstad. We willen alles uit de kast halen om te voorkomen dat bijvoorbeeld opa en oma het dorp uit moeten als ze kleiner willen gaan wonen omdat appartementen door mensen van elders zijn gekocht.’’

Het idee om gemeenten de mogelijkheid te geven hun eigen inwoners voor te trekken kwam al van het vorige kabinet. Al wilde dat kabinet nog maximaal 30 procent van de woningvoorraad door gemeenten laten verdelen via voorkeursbeleid.

Bekijk hier onze video’s op het gebied van huis en wonen: