'Scholen doden de creativiteit van kinderen'

Op het Gymnasium Felisenum in Velzen-Zuid krijg je voortaan voor lichamelijke opvoeding, wat je vroeger gym noemde, geen cijfer meer. Docenten merkten dat de leerlingen zo bang zijn om een slecht cijfer te halen, dat ze gespannen op safe spelen en alleen bezig zijn foutjes te voorkomen. Het is wonderlijk wat er na afschaffing van de cijfers gebeurde. De sfeer in de klas is beter, de motivatie neemt toe en het zelfvertrouwen van leerlingen groeit. Hoe minder cijfers, hoe meer er wordt geleerd.

Gelukkig staan de docenten in Velzen niet alleen. In Finland krijgen kinderen onder de 10 jaar bij geen enkel vak een cijfer. Centrale, gestandaardiseerde toetsen (zoals de Nederlandse Cito-toets) maken kinderen pas vanaf hun 16de. Tot die leeftijd krijgen ze allemaal zo’n beetje dezelfde vakken, inclusief muziek, techniek en kunst. Pas daarna kiest een kind een richting. Niet op basis van cijfers, maar op basis van interesse.

Je ziet in Velzen-Zuid dat het ook in ons land begint te schuiven. Maar we zijn er nog lang niet. Cijfers zijn de baas. Scholen richten hun lessen in op basis van de getoetste onderdelen. Er bloeit een bizarre huiswerk- en bijlesindustrie, die niet bestaat om kinderen te helpen zich werkelijk te ontplooien, maar alleen maar om ze over de drempel van de volgende toets te helpen.

Schoolcijfers verleiden je met schijnveiligheid. Een rapportcijfer creëert een fata morgana van meetbaarheid, onafhankelijkheid en waarheid, terwijl het in werkelijkheid niet meer is dan een willekeurige meting van een willekeurige vaardigheid in een willekeurige levensfase.

De Britse schrijver Ken Robinson, tegenwoordig Sir Ken, is een wereldwijde autoriteit op het gebied van onderwijs. Hij gaat zelfs nog een stap verder en zegt: scholen doden de creativiteit van kinderen. Door de vreemde rangorde in waarde die we met elkaar aan vakken geven, wiskunde is meer waard dan beeldende kunst en talen zijn meer waard dan dans en muziek, denken briljante kinderen dat ze dom zijn. Hun vorm van intelligentie wordt simpelweg niet aangesproken.

Over het onderwijs in Nederland denk je misschien: dit is nu eenmaal hoe het is. Niks aan te doen. Maar dat is niet waar. Dit is hoe we het met elkaar kiezen. Finland maakt een andere keuze en vorige maand gaf de Verenigde Naties aan dat de Finnen nu Noorwegen voorbij zijn op de ranglijst van gelukkigste mensen van de wereld. Het maakt dus uit.

De leiding van dertien basisscholen in Drenthe schreef drie jaar geleden in een brief aan alle leerlingen die de Cito-toetsen hadden afgelegd: ‘De mensen die deze toetsen samenstellen, kennen je helemaal niet. Ze weten niet dat je betrouwbaar bent, lief, aardig, zorgzaam en attent en dat je elke dag probeert goed je best te doen.

Dus kijk tevreden naar je resultaten en wees er trots op, maar onthoud vooral dat er heel veel manieren zijn om slim en een goed mens te zijn’.

Reageren? magazine@persgroep.nl