Waarom 90.000 leegstaande huizen de woningnood niet gaan oplossen

Om iedereen gelijk maar uit de droom te helpen: 90.000 lege huizen gaan niet helpen de woningnood in Nederland op te lossen. ,,Was dat maar zo’’, zegt woningmarktonderzoeker Frans Schilder van het Planbureau voor de Leefomgeving. ,,Een gemiddelde leegstand van 1 procent is niet veel, zeker niet als je ziet dat leegstand in gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen, Limburg en Groningen hoger is, oftewel niet gespreid over het hele land.’’

Wéér rijtjeshuis van 1,5 miljoen euro in Amsterdam, topinvestering van belegger
Lees meer
PREMIUM

In Holland staat een huis, maar niet voor iedereen: vijf oorzaken voor de woningnood
Lees meer

Tussen 1 januari 2016 en 1 januari 2019 was het aandeel leegstaande woningen ongeveer constant, namelijk 1 procent van het totaal. Tussen de 30 en 40 procent daarvan stond langdurig leeg, zo becijfert het Centraal Bureau Statistiek (CBS). Het percentage leegstaande woningen was het grootst bij huurwoningen die niet in eigendom zijn van woningcorporaties.

,,Bij een gezonde huizenmarkt hoort zo’n 2 tot 3 procent leegstand’’, aldus Frans Schilder. ,,Dat is geen gouden regel, maar je moet je voorstellen dat het wel zo handig is op het moment dat mensen gaan verhuizen.’’ Een voorbeeld: je verkoopt je huis, maar het nieuwe huis moet nog worden gebouwd. Tijdelijk moet je snel naar een nieuw huis en de koper van jouw eigen huis moet zijn of haar huis nog verkopen. ,,Het is een ingewikkeld treintje waarbij leegstand soms goed van pas komt.’’

Langdurige leegstand

Het percentage huurwoningen in eigendom van overige gebruikers is laag, maar relatief hoog. Het overgrote deel van de Nederlandse huizen is namelijk in eigendom van de bewoner zelf (57 procent) of een woningcorporatie (28 procent). © CBS

Dat fenomeen wordt door onderzoekers ‘frictieleegstand’ genoemd. Een ander verhaal hoort bij langdurige leegstand, toch ook zo’n 30 tot 40 procent van de huizen. De langdurige leegstand komt vaker voor in gemeenten die in zogenoemde krimpregio’s liggen, waar de bevolkingsaantallen afnemen vanwege verhuizingen of een hoger sterftecijfer. Frank Notten van het CBS wijst verder op Loppersum, waar leegstand mogelijk heeft te maken met het stutten van huizen die door aardbevingen zijn beschadigd.

Onder de gemeenten met relatief veel langdurige leegstand vallen opvallend genoeg ook de drie grootste gemeenten: Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het CBS heeft niet onderzocht wat daar de oorzaken van zijn. ,,We zien wel dat het in veel gevallen om woningen gaat die niet door corporaties worden verhuurd. Een mogelijkheid is dat ze te duur zijn, dat er behoefte is aan een ander type woning of dat er met woningen wordt gespeculeerd.’’ De leegstand onder huurhuizen is het grootst bij woningen met een WOZ-waarde boven de 250.000 euro.

Met speculatie wordt bedoeld dat beleggers een huis kopen met als doel het later te verkopen als de prijzen zijn gestegen. In de tussentijd het huis laten bewonen is lastig, omdat je het dan niet op ieder moment kunt verkopen. Hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft denkt niet dat dat veel voorkomt in Nederland. ,,Dat zou uit steden als Londen kunnen overwaaien, maar ik heb het nog niet veel zien gebeuren.’’

Frans Schilder van het Planbureau voor de Leefomgeving noemt nog een reden dat een huis van een belegger leeg kan staan: ,,Dan wordt een huis opgekocht en grondig verbouwd. Op dat moment woont er niemand in.’’ Verder wijst hij erop dat in absolute aantallen de meeste leegstand koopwoningen betreft. ,,Het kan zijn dat er een te hoge prijs voor wordt gevraagd, maar vaak staan die huizen op de verkeerde plek. Een huis in Kerkrade is geen optie voor iemand die in Amsterdam op zoek is naar een huis.’’