Dit gat in de dijk bij Stompwijk houdt Zoetermeer en Groene Hart droog bij hevige wolkbreuken

Om te zien of en hoe de nieuwe piekberging in de Nieuwe Driemanspolder werkt voordat het water écht bijna over de dijken klotst, opende het Hoogheemraadschap van Rijnland dinsdagmiddag voor één keer de nieuwe stuw aan de oostkant van het dorp Stompwijk. Na een toespraak is het even wachten tot iemand in het hoofdkantoor in Leiden op de knop drukt. Het is een test, dus de polder wordt maar deels gevuld.

In Stompwijk maakte het hoogheemraadschap bewust een gat in de dijk van de boezem, de hoofdwaterweg van het waterschap die het water afvoert richting een machtig gemaal in Katwijk. In dat gat zit nu een stuw die meteen de inlaat is voor de waterberging in de Nieuwe Driemanspolder. Deze kersverse polder tussen Zoetermeer, Leidschendam en Den Haag kreeg een stevige nieuwe dijk. 

Het bleef droog tijdens de eerste officiële opening van de stuw. Geen nood aan de man dus deze dag. Toch komt ooit dat moment. ,,Deze inlaat is van groot belang als er écht een calamiteit is”, zegt adviseur crisisbeheersing Frank van Kan van het hoogheemraadschap, dat het waterpeil beheert tussen grofweg Wassenaar, Zoetermeer,  Gouda, Haarlem en Velsen.

,,Bij hevige regenval pompen gemalen het water uit de polders omhoog de boezem in, die het afvoert richting zee. Maar als de boezem vol staat, heeft dat geen zin, dan loopt het water over de dijk. Bij harde noordwestenwind hebben we moeite om het water richting de grote pompen in Katwijk te krijgen. Door de Nieuwe Driemanspolder onder water te zetten, kunnen we in geval van nood het waterpeil in de boezem vier centimeter laten zakken. Dat lijkt weinig maar het betekent voor ons veel”, zegt Van Kan.

De klimaatverandering maakt dat de piekberging vaker dan voorheen gedacht nodig zal zijn. Volgens Paul Hollander, die voor Rijnland de aanleg van de berging coördineerde, gaat het niet meer om één keer in de 25 jaar of de later bijgestelde 10 jaar, maar verwacht men nu eens in de 5 jaar zo’n calamiteit. De buien zijn tegenwoordig heviger. 

De inlaat zit bij Stompwijk, de ingang van de piekberging ligt 2,5 kilometer verderop. Waarom is niet de naastgelegen Meerpolder gebruikt? ,,In de Driemanspolder konden we verschillende wensen combineren. Waterberging, recreatie, natuurontwikkeling, het kon daar allemaal. Dus hebben we de vaart tussen het boezemkanaal en de nieuwe Driemanspolder robuuster gemaakt”, zegt Hollander. 

Het waterpeil in die vaart stijgt als de kleppen helemaal openstaan. Het water valt nu vanuit de boezem (-0,62 meter NAP) in de ringvaart (-2,18) om naar de berging te stromen (nu -5,70). Na 48 uur en 2 miljoen kuub is de berging vol. Een deel van de paden en het groen is dan verdwenen onder een meter water.

Wie daar kanoot, vist, zijn hond uitlaat of een wandelingetje maakt, moet dus tijdig wegwezen. Zodra de piekberging wordt ingezet, zet Rijnland tekstkarren neer en lopen medewerkers de polder in om te kijken of het veilig is. Pas daarna gaat de inlaat open.

Die piekberging ligt dan wel op de grens van Zoetermeer, Leidschendam en Den Haag, die laatste gemeente heeft er in geval van nood niks aan. Het Haagse waterpeil wordt beheerd door het Hoogheemraadschap van Delfland, en dat zal zijn eigen piekbergingen gebruiken, zoals de Woudse Polder in Midden-Delfland.